ÇATES’in gerekli yükümlülükleri yerine getirmesine rağmen açılmasına izin verilmediğini belirten TES-İŞ Sendikası, “GFB yükümlülükleri yerine getirilmiş ve il uygunlukları alınmış olmasına rağmen, derin deniz suyu deşarjından dolayı GFB iadesi ile Çates, faaliyetlerini durdurma noktasına gelmiştir. Bu durumun devamı ve santralin kapatılması halinde hem bölge ekonomisi hem de bölge insanı çok büyük kayıp yaşayacaktır” dedi.
Çatalağzı Termik Santralinin 1948 yılında Cumhuriyet’in ilk termik santrali olarak elektrik üretimine başladığını belirten TES-İŞ Sendikası yönetimi yaptığı yazılı açıklamada:
ÇATES ZONGULDAK VE ÜLKE EKONOMİSİNE ÖNEMLİ KATKI SAĞLAMIŞTIR
“2014 yılında yapılan özelleştirme neticesinde Bereket/Aydem Enerji çatısı altında faaliyetlerine devam eden santral, elektrik üretiminin yanında yerli kömür kullanımı ve bölgedeki insan kaynağını değerlendirmesi yönüyle hem Zonguldak hem de ülke ekonomisine önemli katkılar sağlamıştır. 1 Ocak 2020 tarihine kadar üretime devam eden santralin faaliyetleri, Çevre izin ve Lisans Yönetmeliği 5. Maddesi kapsamında Geçici Faaliyet Belgesi (GFB) olmaması gerekçesiyle Çevre bakanlığı tarafından durdurulmuştur. 01.01.2020 tarihli durdurma yazısında gerekçe olarak baca gazı arıtma sistemleri ve GFB belgesinin olmaması gerekçe olarak gösterilmiştir. Bu süreçte taş kömüründeki düşük kükürt içeriği ve emisyonların sınır değerlere yakın olduğu özellikle vurgulanmasına rağmen GFB verilmemiştir. Bu karar sonrası emisyon değerlerinin yönetmelikte belirlenen sınır değerlerin çok daha aşağısına çekilmesi adına vakit kaybetmeden aksiyon alınmış, gelir olmaması nedeniyle oluşan finansal kısıtlara rağmen yaklaşık 10 milyon TL yatırım harcaması yapılmış ve kapatma gerekçesinde belirtilen baca gazı arıtma sistemlerinden SO2 indirgeme için DRY sorbent injection sistemi, NO&NO2 emisyonu için de SNCR sistemi 35 gün gibi kısa sürede tamamlanmıştır. Baca gazı arıtma sistemlerin montajı ile GFB’nin ön şartı olan İl Uygunluk başvurusu 09.03.2020 tarihinde yapılmış, il çevre müdürlüğü yetkilileri tarafından gerekli inceleme yapılarak, sistem üzerinden onaylar verilmiştir. 13 Mart 2020 tarihinde Çevre bakanlığına il uygunluk onayı sonrası GFB başvurusu yapılmış ve bu süreçte gerek bakanlıktaki ilgili daire başkanlıkları gerekse genel müdür düzeyinde bilgilendirmeler yapılmıştır.
BAŞVURU DERİN DENİZ SUYU DEŞARJTAN DOLAYI REDDEDİLDİ
GFB onay sürecinde il uygunluk alınmış olmasına rağmen, tamamlanan emisyon indirgeme sistemleri bakanlık tarafından görevlendirilen personeller ve il müdürlüğü yetkilileri tarafından tekrar yerinde incelenmiş ve bakanlığa raporlanmıştır. 6 Nisan 2020 tarihinde Çevre bakanlığı GFB başvurusunu derin deniz suyu deşarjı olmadığı gerekçesi ile iade etmiş ve il uygunluk alınarak başvurunun tekrarlanmasını bildirmiştir. GFB başvurusunda bakanlık yetkililerinin önerisi ile derin deniz suyu deşarjı sisteminin lisans sürecine kadar (1 yıl içerisinde) tamamlanması kabul görmüş ve sisteme yüklenen proses özetine işlenmiştir. Ancak başvru derin deniz suyu deşarjı konu başlığından dolayı reddedilmiştir. Türkiye’de deniz suyunu benzer şekilde kanal yapısı ile deşarj eden, derin deniz suyu deşarj sistemi olmayan ve üretim faaliyetleri için izin verilen tesisler bulunmaktadır. Derin deniz deşarjı ile ilgili olarak, söz konusu tesisler için bakanlığın talep edilen şartlar ne ise, aynı şartların Çates için de geçerli olması gerekmektedir.
BÖLGE EKONOMİSİ VE BÖLGE İNSANI ÇOK BÜYÜK KAYIP YAŞAYACAK
4,5 aydır üretim faaliyetleri yapılmayan tesiste; Kapatma gerekçesinde belirtilen emisyon sistemlerine 10 milyon TL yatırım yapılmıştır. Hiçbir personelin işine son verilmemiştir. Gelir olmamasına rağmen personel haklarında tasarrufa gidilmemiştir. Kapatma kararı sonrası birkaç ay özel sektörden kömür alımına devam ederek hem şirketlerin hem de dolaylı yoldan bu şirketlerde çalışan personellerin mağdur olmaması için gayret göstermiştir. Santral üretim yapmamasına rağmen TTK’dan Nisan ayına kadar kömür alımına devam ederek bölge ekonomisine katkı vermeye devam etmiştir. Çevre ile ilgili yükümlülükleri yerine getirmek adına emisyon sistemlerinin yatırımları tamamlanmış, yakın zamanda ESP toz tutma sistemleri rehabilite edilmiş, endüstriyel ve evsel atık su sistemleri faal olarak çalışmakta ve diğer saha uygulamaları tamamlanmıştır. GFB yükümlülükleri yerine getirilmiş ve il uygunlukları alınmış olmasına rağmen, derin deniz suyu deşarjından dolayı GFB iadesi ile Çates, faaliyetlerini durdurma noktasına gelmiştir. Bu durumun devamı ve santralin kapatılması halinde hem bölge ekonomisi hem de bölge insanı çok büyük kayıp yaşayacaktır.