Piyasalardaki hareketlenmelere bakılırsa gıda fiyatların da yaz aylarında yaşanan zam yağmuru eylülde de devam etti. Eylülde gıda fiyatlarında bir önceki aya göre yüzde 2.1 oranında artış gerçekleşti.Bu arada temel gıda fiyatlarındaki artışlarla ilgili Birleşik Kamu-İş Konfederasyonun Ar-Ge birimi KAMUAR’ın Eylül/2021 Ayı araştırmasına göre gelirinin büyük bölümünü gıdaya ayırmak zorunda olan ve enflasyona karşı herhangi bir koruması bulunmayan, sabit gelirlilerin, ücretlilerin ve yoksulların yaşadığı gerçek enflasyonun boyutunun ortaya konulması amaçlanırken; bu yıl eylülde geçen yılın eylül ayına göre ekmek, un, bulgur, makarna fiyatlarında yüzde 36.8, et-balık fiyatların da 22.4, süt ve süt ürünleri ile yumurta fiyatlarında yüzde 28.7 artış oldu. Bir yıl öncesine göre yağ fiyatları yüzde 48.2 oranın da arttı. Meyve fiyatları yüzde 79.3, sebze fiyatları ise yüzde 61.7 oranında artış gösterdi. Bakliyat fiyatları son bir yılda yüzde 32.4 diğer gıda fiyatları ise yüzde 12.7 oranında zamlandı.
* * *
Bütün bunların dışında ayrıca elektrik ve doğalgaz fiyat larında, artan uluslararası fiyatlar ve yurtiçinde azalan hidroelektrik üretimini ikame eden doğalgaz kullanımın dan dolayı gelecek ay yüzde 15’e varan oranlarda artış yapılması da bekleniyor.Bu kapsamdaki kaynak durumun da olan Haber Ajansı Reuters’ın 4 kaynağa dayandırarak aktardığı bilgilere göre Türkiye’de gelecek ay başında doğalgaza yüzde 15, elektriğe ise yüzde 8-15 arasında zam yapılacak. Yapılacak bu zamlar öncesinde geçtiğimiz Perşembe günü bilindiği gibi Enerji Petrol Gaz İkmal İstasyonları İşveren Sendikası‘nın (EPGİS) açıklamasında, “24/09/2021 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere; LPG Oto gazda 15 KRŞ/LT Pompa satış fiyatlarına yansıyacak şekilde artış olmuştur” şeklindeki zam haberi adeta sonraki yapılacak doğalgaz ve elektrik zamlarının işareti oldu. Bunun yanında Avrupa'da rekor düzeyde artan elektrik fiyatları nedeniyle tüketicilerin faturaları yükselirken; Brüksel merkezli medya kuruluşu Politico'nun çalışmasına göre, İspanya ve Portekiz'de toptan elektrik fiyatları ortalama 175 avro megavat saat seviyesine çıktı. Söz konusu fiyatlar 6 ay öncesinin 3 katı seviyeye ulaşmış oldu. İngiltere'de de elektrik fiyatları megavat saat başına 183 avroyu aşarak Avrupa'nın en yüksek seviyesine ulaştı. Hal böyle iken İspanya, Fransa, İtalya ve Yunanistan’ın bu duruma karşı acil tedbirler hazırlamaya başladığı belirtili yor.
* * *
Diğer taraftan da Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını sonrası ekonomik toparlanma, küresel doğal gaz talebini artırdı. Arz sabit kalmasına rağmen yaşanan talep artışı fiyatları yukarı taşırken, Rusya'nın, Ukrayna üzerinden Avrupa'ya doğal gaz sevkiyatını kısması, durumu daha da zorlaştırdı.Çok tabii olarak Avrupa'nın özellikle kış aylarında kullanılmak üzere ayırdığı doğal gaz rezerv miktarları normal seviyelerin çok altına düştü.Öyle ki Avrupa'da enerji üretiminde doğal gazın büyük payı bulunuyor. Doğal gaz fiyatlarındaki yükseliş, elektrik fiyatlarındaki artışın ana sebebi olarak öne çıkıyor. Kış ayları da yaklaşırken Avrupa ülkelerinin doğal gaz talebi nin daha fazla artması öngörülüyor. Söz konusu elektrik fiyat arışının hızlı biçimde sona ermesi beklenmiyor. Pek çok ülkede de nükleer santrallerin kapatılmış olması duru ma katkı sağlamamış göründüğü ifade ediliyor.
* * *
Sonuç olarak,küresel anlamda da temel girdi durumundaki doğalgaz ve elektrik enerjisindeki fiyat artışlarına karşılık; Ülkemizdeki döviz kuru oynaklığından kaynaklı girdi fiyat artışlarındaki yükselişlerin göründüğü bir ortamda temel gıda maddeleri dahil diğer tüm tüketim maddeleri üzerinde fiyatı arttırma şeklinde zincirleme etki yarattığı düşünülür se;önümüzdeki aylar itibarıyla da çift rakamda süreğenle şen manşet enflasyonun bu artışını devam ettirmesi kaçınıl maz gözüküyor.Bu kapsamda diğer yönden fiyat artışları na konu olan fırsatçı zamları olayın sadece bir yönü halin de kendini gösterse de; aracı-komisyoncu payı,girdi mali yetlerindeki beklenmeyen artışlar yanında,döviz kurun daki dalgalanmalarla toplumsal enflasyon beklentilerinin yukarı yönlü yapışkan olması gibi sebepler de dikkate alındığında; çift rakamlı enflasyon artışının sistematik olarak bütünsel şekilde ele alınması daha yerinde olacaktır.