Öteden beri beklendiği gibi elektrik zammının çok net işaretçisi olan zam sinyali Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (EPDK), elektrik tavan fiyatını yüzde 33 artırdı. Buna göre, firmaların verdiği piyasa takas fiyatları,son iki aydan başlamak üzere, son 12 aydaki ortalama fiyatın üç katı şeklinde uygulanacağı açıklanıyor. Bu kapsamda 6 Ekim 2020’de Resmi Gazete’de yayınlanan kararla ‘iki katı’ olacak şekilde belirlenen tavan fiyat,alınan son karar la birlikte üç katına çıkarılmış oldu.Bu kararın ne anlama geldiğini değerlendiren uzmanlar ise, tavan fiyattaki artışın,perakende satış tarifelerine yansıyacak zamların işaretçisi olduğuna dikkat çekiyor.Konuyla ilgili açıklamada bu lunanTMMOB Makina Mühendisleri Odası Enerji Çalışma Grubu Başkanı Oğuz Türkyılmaz, “Dünyada yaşanan enerji krizinin etkisiyle maliyetler daha da arttı. Bugünkü karar, aslında fiyat artışlarını EPDK’nın da kabul etmesi anlamına geliyor” şeklindeki açıklaması adeta yeni elek trik zammının işaretçisi olarak değerlendirildiği izlenir ken; Oğuz Türkyılmaz’ın;“EPDK bugünkü kararla ‘piyasadaki işlemlerde üst sınırı yükselttik, çünkü maliyetler arttı’ diyor. Bu da vatandaşa yansıyacak muhtemel bir zammın habercisi” sözleri de adeta bu zammın teyidi anlamını taşıyor.
* * *
Bu çerçevede bir başka değerlendirmede bulunan Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) Yönetim Kurulu Üyesi Olgun Sakarya, “Taban fiyat yükselince doğal olarak görevli tedarik şirketleri de piyasadan temin ettikleri elektrik enerjisinin maliyetlerini yeni fiyatlar üzerinden hesaplayacak” derken;“Çünkü dengeleme güç piyasası ve gün içi piyasadan da elektrik alıyorlar” diyen Sakarya, “Bu da kendi maliyetlerine yansıyacağı için, perakende satış tarifesini artıracak”sözlerine ek olarak;”Ancak EPDK’nın söz konusu kararı ekim ayı ortasına denk geldiği için, 1 Kasım’da elektrik faturalarına zam gelse bile bugünkü kararın etkisinin az olacağına işaret eden Sakarya, “Ancak elektrikte tavan fiyatın artmış olması ilerleyen dönemde faturalara da hissedilen şekilde yansıyacaktır”şeklindeki konuşması ise yeni zamlarla elektrik faturalarının el yakacağına bir işaret olarak algılanıyor.Bu kapsamda yıl başını takip eden 2021 Ocak'ayından itibaren yapılan elektrik zammıyla beraber Temmuz'a doğalgazdaki zam yüzde 17.7; elektrikteki zam ise yüzde 22’ye kadar dayanırken; bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 14,60, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 14,60 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 12,28 enflasyon oranının oldukça üstünde bir zam da geçen zaman içinde gerçekleşmiş oldu.
* * *
Sonuç olarak,elektrik enerjisi alanında 2001 yılında başlatılan serbestleştirme ve özelleştirme uygulamaları ile toplumsal yarar sağlanacağı iddiası gerçekte son gelinen noktaya göre bir türlü gerçekleşememiştir.Bu yönde özellikle maliyet bazlı fiyatlandırma esasları her dönem fiyat artışlarına altyapı oluşturmuştur. Zamlara gerekçe olarak sunulan maliyet artışları ve bu artışlarda en önemli etken olan EÜAŞ Toptan Satış Fiyatının artış yönündeki değişimi gösterilirken,geçen zaman sürecinde Toptan Satış Fiyatlarında yapılan indirimler hiçbir şekilde ve hiçbir dönemde tüm tüketicilere bir türlü yansıtılamadı.Neticede sürekli artış gösteren elektrik zamları ile faturasını ödeyemediği için 111 bin 846 mesken abonesinin elektriği kesildi. Ticarethanelerde ise elektrik kesintisi yaşanan abone sayısı 29 bin 618 oldu. Faturaların ödenmediği gerekçesiyle sanayide 167, tarımsal sulamada ise 1607 abone kesinti ile karşı karşıya kaldı. Faturasını ödemediği gerekçesiyle 143 bin 238 abonenin elektriği kesildi.Bu arada da doğalgaz zamlarıyla kabaran faturasını ödeyemeyen 76 bin 368 mesken abonesinin doğalgazı kesildi. Ticarethanelerde ise 5 bin 822 abonenin doğalgaz hizmetine kesinti uygulanır ken,böylece toplam 82 bin 190 abone doğalgazsız kaldı. Aslında bu yöndeki toplumsal mağduriyetin önlenebilmesi için hem elektrik enerjisi maliyeti hem de doğalgaz maliyet konusunun bir masaya yatırılarak maliyeti arttıran tüm unsurların tamamının gözden geçirilmek suretiyle iki temel girdideki giydirilmiş gereksiz maliyetlerden arındırma yapmak gerekiyor.