Bir taraftan küresel pandeminin mutasyona uğrayarak çeşitli varyantlarla yayılımda bulunurken; bilindiği gibiomicron (NU) varyantı adı altında yeni mutasyan türüne karşı küresel mücadelenin halen sürdürüldüğü bir dönem de Dünya ekonomisinde iş dünyasının nabzını tutan en geniş kapsamlı anket olan JP Morgan global bileşik PMI Kasım’da aylık 0.4 puan yükselişle, 54.8 olarak açıklandı. Son etapta 50’nin üzerinde ortaya çıkan bu veriler, dünya ekonomisinin hızlandığı anlamına geliyor.Dünyaekonomisinde aktivite 4 ayın en yüksek hızına yükselirken, nihai üretim, ihracat ve toplam siparişler ve istihdam artışı endeksi bu ivme ile durumu söz konusu zirveye taşıdı. Ancak bu arada da girdi ve çıktı fiyatlarında artış tarihi zirvelere paralel şekilde çok yakın hızda seyretti.Endeksi hizmetler faaliyeti sürükledi. 3 aylık zirve yapan hizmetler altbileşeni, 8 aydır da imalat sanayi göstergelerinden daha hızlı büyüyor. İmalat sanayinin performansı da tatmin edici, fakat genişleme hızı 2020 sonu ve 2021 başında kaydedilen ara-zirvelere göre mütevazi kalıyor.
* * *
Bahse konu endeksi teşkil eden 6 sektörden, finansal hizmetler ve B2B en hızlı büyümeyi kaydetti. Yatırım mallarındaki daralma genişlemeye döndü. Tüketici hizmetleri ise duraksadı.Rusya Kasım’da PMI verisi daralma kaydeden tek büyük ekonomi oldu. Aktivite Euro-bölgesi, Japonya ve Hindistan’da hızlandı. ABD, Çin, Birleşik Krallık ve Avustralya’da yavaşlamaya gir di.Bir taraftan da iş dünyasının geleceğe yönelik beklentileride yükselişini sürdürdü. Halen 4 ayın zirvesinde seyreden istihdam koşulları Kasım’da da güçlü kaldı. Fakat girdi ve çıktı fiyatlarında aylık artış 2008’den bu yana en hızlı tempoda da devam ediyor.Türkiye’de ise imalat sanayi ve hizmetlerin performansını ölçen MÜSİAD-SAMEKS aylık 4.6 puan gerileyerek, 50.5’e düştü. Endekste gözlenen ivme kaybında hizmet sektörü endeksinin önceki aya göre 4,6 puan azalarak 50,5 puana gerilemesi etkili olurken, sanayi sektörü endeksi önceki aya göre 1,6 puan arttı ve 57 puanlık seviyesiyle olumlu görünümünü sürdürdü.
* * *
Küresel ekonomilerdeki genel bir tabloya bakıldığında girdi-çıktı fiyatlarındaki volalitenin (dalgalanma) yukarı yönlü olması özellikle dikkat çekiyor.Çünküglo bal açıdan girdi fiyatlarındaki en önde başı çeken enerji sektörlerindeki beklenmeyen fiyat artışları neredeyse krize dönüşmüş
bir durumda.Bank of America Global Araştırma ekonomistleri tarafından hazırlanan raporda 2022 ve ötesinde piyasaların falına bakıldığında;risk tarafında inatçı enflasyon ve Omicron, öte yanda ise coşkun talebe başarıyla karşılık vermeye başlayan tedarik zincirleri (fırsat olarak) zikredildi. Raporun öne çıkan kısımlarına bir göz atıldığında;
–Kasım sonlarında sahneye çıkan Omicron varyantı, Dow Jones’da 1.500 puan kayba neden olarak, hızlıca gündemin tepesine çıktı.
–ABD-Çin ilişkileri gün geçtikçe geriliyor. Bu rekabetin ticaret ve/ya yatırımlara yayılması halinde, global resesyon (durgunluk)söz konusu olabilir.
–Omicron ve türdaşları kısa sürede kontrol altına alınsalar dahi, enflasyon görünümü ABD’de büyümeyi tehdit ediyor. 10 büyük ekonomi arasında yapılan kıyaslamada 47’yle ABD’ye en yüksek enflasyon skoru atfedildi. Ardından yeni Zelanda ve Birleşik krallık da geliyor.
Sene başında sadece gıda, enerji ve Delta’dan darbe yiyen mal/hizmet gruplarında alevlenen enflasyon, şimdi TÜFE’nin geneline yayılıro. 2021 ve 2022 global TÜFE tahminleri sırasıyla %2.45’ten %3.9’a, ve %2.8’den %3.8’e yükseldi.
–2022 yılında ABD enflasyonu zirveden gerileme sürecine geçecek. Yine de, 2022 boyunca yüksek seyrederek, Fed’in 3×25 baz puan faiz artımını tetikleyecek.
* * *
Sonuç olarak, mevcut yönüyle küresel ekonomilerdeki söz konusu bu gelişmelerin yansımalı bir görünümü de bulunuyor.Apple’dan gelen haberler küresel ölçekte tüketicinin durumuna yeniden bakmayı da gerektirirken, şirket, tedarikçilereiPhone13’üne olan talebin azaldığını söylüyor. Uyarı, alışveriş yapanların ya yeni şeylere olan iştahlarını doyurduklarını ya da yükselen fiyatlar ve bitmeyen pandemi dünyasında abartılı alışverişlerden rahatsız olduklarını gösteriyor. Yeni omicron mutasyonu da ekleyince, durum alışveriş yapanlar için kafa karıştırıcı bir haledönüşüyor.Nedeni ne olursa olsun, tüketicinin dikkati ekonomileri yeni virüs tehdidiyle karşı karşıya bırakıyor. Salgının ilk dönemlerinde artan mal talebi şimdilerde terse dönüyor.ABD’de, tüketiciler için önemli fiyat ölçüsü 1990’dan bu yana en yüksek olan%6,2’ye fırladı. OECD büyük ekonomiler grubu genelinde fiyatlar neredeyse çeyrek yüzyılın en sert hızında yükseliyor. İngiltere’de tüketiciler için, vergi zamlarından kaynaklanan ek bir sıkma var.