Zonguldak, sahip olduğu maden işletmeleri gibi ticaret ve sanayi alanlarında gelişmesine rağmen, tüccar ve sanayi gibi çalışan kesimin oluşturduğu topluluklar örgütlenememişlerdir. 1919 yılına kadar örgütlenemeyen ticaret kesimi, ticaret yaparken bazı sıkıntılar yaşamaktadır. Bu sorunların üzerinden gelinmesi için Bolu Sancağı, merkezi idareyi ticaret ve sanayi odasının kurulması, ticaret yapan kesime birçok yarar sağlayacağı konusunda ikna etmiştir. Bunun sonucunda Zonguldak’ın kaymakamlık olduğu 30 Temmuz 1919 tarihinde Zonguldak Ticaret ve Sanayi Odası kurulmuştur. Ticaret ve sanayi odaları tüzüğüne göre, odanın yetkisinde olan bölge Zonguldak merkez kazasıydı. Oda kurulduğu ilk yıllarda Zonguldak merkez kazasında faaliyet gösterirken, 1928 yılında Devrek Ticaret ve Sanayi Odasının, 1932 yılında ise Ereğli Ticaret ve Sanayi Odasının kendisine katılmasıyla faaliyet alanını genişletmiştir. Bartın Ticaret ve Sanayi Odası ise Zonguldak’a bağlanmamış, faaliyetlerine bağımsız olarak devam etmiştir. Zonguldak Ticaret ve Sanayi Odası, Zonguldak’ın ticaret ve sanayisinin ikinci kurumsal örgütlenmesi niteliğindedir.
Zonguldak Ticaret ve Sanayi Odasının 30 Temmuz 1919 tarihinde oda meclisi için yapılan ilk seçiminde oda yönetimi;
Oda Başkanı Madenci Maksud Bey, İkinci Başkanı Tüccardan Bartınlı Kozmidis,
Üyeler ise; madenci Mihail Hıristo Fıdis Efendi, madenci Hoca İstefan Efendi, tüccar Karabet İstanbulluyan, tüccar Toma Fotyadis, tüccar Ohanis Hazarbetyan Efendi, tüccar Bekir Sıtkı Bey ve Hacı Antranik Efendi’den oluşmaktadır. Başkanın Türk tebaadan olması mevcut dönem yasaları gereğidir.
Oda yönetiminin büyük çoğunluğu gayrimüslimlerden oluşmaktadır. Bu durum, 12 Ocak 1923 tarihinden itibaren değişmiş ve bu tarihten itibaren oda meclisinde gayrimüslim üye görülmemiştir.
Bu gelişmelerden sonra Bolu Sancağı, Odanın tüzüğe uygun bir şekilde kurulduğunu ve yönetim teşkilatını Dâhiliye Nezaretine 14 Şubat 1920’de yazdığı bir yazıyla bildirmiştir. Odanın kuruluşundaki yönetim yapısına bakıldığında Zonguldak kazalarında ticaret ve sanayinin hangi sektörlerde etkin olduğu ve bu sektörlerin kimlerin denetiminde olduğu anlaşılmaktadır. Buna göre kurucu başkan madenci Maksud Bey, ikinci başkan tüccardan Bartınlı Mihail Kozmidis, üyeler ise Toma Fotyadis, Çakaloğlu Mehmet Bey, Ohanis Hazarbetyan Efendi, Madenci Hoca İstefan ve Madenci Mihalaki’den oluşmaktadır.
(ZTSO Arşivleri)
Sermet Aksu
