Geçtiğimiz yıllarda uygulamaya konulan kısa dönem çalışma ödeneğine ait 2019 yılında kısa çalışma için 181.8 milyon ödenmiş iken bu tutar pandemi nedeniyle 2020 yılında 141 kat artarak 25.5 milyar TL ye çıkmıştı.Kısa çalışmanın 2021/Ocak ayı verilerine baktığımızda halen 1.3 milyon kişinin bu ödenekten faydalandığı ve 2 milyarlık bir desteğin bu kanaldan iş dünyasına aylık olarak sunulduğu görülüyor. Mamafih kısa çalışma ödeneğinin ödenmesi 31 Mart 2021 günü itibarıyla sonlanma durumu sebebiyle iş dünyasında önemli bir panik havası hakim bulunuyor.Çünkü 19 Şubat 2021 Tarihli ve 31400 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 3556 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile yeni koronavirüs nedeniyle dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumlar kapsamında zorlayıcı sebep gerekçesi ile 31.01.2021 tarihine kadar (bu tarih dahil) kısa çalışma başvurusunda bulunmuş olan işyerleri için kısa çalışma ödeneği süresi son kez olmak üzere 31.03.2021 tarihine uzatılmış olmakla birlikte bunun anlamı artık 01 Nisan 2021 tarihi itibariyle bu 1.3 milyon kişi artık kısa çalışmadan faydalanamayacak olması yanı sıra kısa çalışma ödeneğinden yararlananların ya ücretsiz izine ayrılması ya da iş akdinin sonlandırılması ile karşı karşıya kalması söz konusu olabilecek.
* * *
Burada en büyük korku kısa çalışma uygulamasının son bulması ile bu 1.3 milyon kişinin pandeminedeniyle ücretsiz izne gönderilmesi veya iş akitlerinin feshedilmesi yönünden burada henüz netleşmeyen husus 17.03.2021 tarihinde sona erecek olan hem pandemi ücretsiz izin hem de fesih yasaklarının uzatılıp uzatılmayacağı konusu ise halen beklemede bulunuyor.Kısa çalışma uygulaması şu ana kadar ayrım yapılmaksızın tüm sektörlerde uygulanmış durumda. Gelinen aşamada en azından toptan sona erdirme yerine normale dönemeyen, kısıtlı şekilde faaliyetine izin verilen turizm, yeme-içme, eğlence, seyahat gibi sektörlerde en azından 2021-Haziran ayı sonuna kadar devam ettirilmesi oluşan paniği bir ölçüde hafifleteceği düşünülse de bu konudaki karar siyasi otoritenin. Hal böyle iken çalışanlar açısın dan çalışanların 17.03.2021 tarihinden itibaren işe devam edip etmeyeceği işverenin iki dudağı arasında iken,çalışanların önemli bir kabusu haline gelen Kod-29işten çıkış karşısında bir anlamda çözüm sağlanabilecektir. Buna ilaveten kısa çalışmanın sona erdirilmesi halinde oluşacak gelir kaybının telafisi bakımından nakdi ücret desteği tutarlarının en az yüzde 50-60 arasında destek sağlanması büyük öneme sahip.
* * *
Mevcut duruma göre de 31.03.2021 tarihinde sona erecek olan kısa çalışma ödeneği sebebiyle burada önem kazanan Kod-29 uygulaması için işveren kanadındaki suiistimal ve istismar olayla rının önlenebilmesine yönelik mutlak tedbirler alınması zorunlu luk oluştururken; aslında işverenin Kod-29 uygulamasıyla şimdi ye kadar hemen hemen yaklaşık olarak çalışanların %70 i işsiz kalmış durumda bulunuyor. Bu defa uygulamanın sona ermesini takip eden dönemde ise yaklaşık 2,5 milyon kişinin de işsiz kalma sı söz konusu olabilecek.Bu kapsamda en son açıklanan işsizlik verilerinden Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) verilerine göre hesap yapan DİSK-AR ise 'Türkiye'deki gerçek işsizlik oranının 28.8'e çıktığını belirtirken; gençler arasındaki işsizlik durumu 29,6 olurken,bu oran kadınlarda yüzde 30.6, erkeklerde yüzde 22.7 oldu. Gençlerde istihdam oranı 3 puan azalarak yüzde 29.6, işgücüne katılma oranı 3.6 puan azalarak yüzde 39.6 oldu. Bunun yanında hem eğitimde hem de istihdamda olmayan gençlerin oranı ise 1.9 puanlık artışla yüzde 27.1'e yükseldiği açıklanıyor.
* * *
Sonuç olarak, Mart/2021 ayını takip eden dönemlerde belirtilen bu işsizlik oranlarının muhtemelen yükselmesi beklenen bir durum.Bu yöndeki işsizlik verilerinden DİSK-AR'a göre Türkiye'deki gerçek işsizlik yüzde 20.1’den yüzde 28.8’e, gerçek işsiz sayısı da 6 milyon 985 binden 10 milyon 382 bin kişiye çıktı. İşbaşında olanların 2.2 milyon azaldığı belirtilirken, "Covid-19’un yarattığı istihdam depremi sürüyor.” Bu yönde TÜİK'e göre ise Türkiye'deki istihdam edilenlerin sayısı 1 milyon 103 bin kişi azalarak 27 milyon 66 bin kişi, istihdam oranı da 2.7 puanlık azalışla yüzde 42.9 olduğu belirtiliyor.İşgücü sayısı ise 1 milyon 406 bin kişi azalarak 31 milyon 71 bin kişi, iş gücüne katılma oranı 3.2 puanlık azalış ile yüzde 49.3 olarak gerçekleşti.Diğer taraftan ise İş gücüne dahil edilmeyenler arasında gösterilen ve bu nedenle işsiz sayılmayan kesimde olan "iş bulma ümidi olmayanlar"ın sayısı geçen bir yılda 715 bin kişiden 1 milyon 674 bin kişiye çıktı. Bu veriyi de kapsayan "iş aramayıp çalışmaya hazır olanlar"ın toplam sayısı ise 2 milyon 226 binden 4 milyon 832 bin kişiye çıkmış bulunuyor.Resmi verilere görede, Türkiye ekonomisi pandeminin vurduğu geçtiğimiz Nisan-Mayıs 2020 döneminde yaklaşık yüzde 10 küçüldü. Yılın ikinci yarısında açıklanan geniş kredi olanakları ile artan tüketim, Türkiye’nin tüm yılı yüzde 1,8 büyüme ile kapatmasına yol açtı.Türkiye böylelikle G-20 ülkeleri içerisinde Çin ile birlikte 2020 yılını büyüme ile kapatan iki ülkeden biri olmuş durumda.
