Global anlamdaki gelişmeler dikkate alındığında kovid-19 koronovirüs pandemi vakalarının yeniden artışa geçmesiyle 2.dalgadan bahsedilmeye başlanması toparlanma açısından değerlendirildiğinde göreceli şekilde önemli risk oluşturduğu izleniyor. Bu yönde Ekonomiler tam faaliyete geçmeleri için en erken tarih muhtemelen 2021’in ikinci veya üçüncü çeyreğinde. Bu da bugünün alt üst dünyasında bugünden itibaren her şeyin yolunda gitmesi gibi hayal edilmesi gibi zor bir varsayıma dayanıyor. Öyle ki konuyla ilgili eski Hint merkez bankası başkanı Raghuram Rajan’ın geçtiğimiz hafta DBS Group Holdings Ltd tarafından düzenlenen bir çevrimiçi konferansta COVID-19 için bir aşı geldiğinde bile, bu aşının küresel olarak kullanılabilir hale gelmesinden önce uzunca bir süre geçmesi gerekeceğini belirtmesi sürecin biraz daha uzayacağını gösteriyor. Dünya ekonomisinin kırılgan toparlanması ise hem aşının yokluğunda hem de artan enfeksiyon sayısına bağlı olarak yeniden durma tehlikesi altında. Virüsü başka yerlerden daha etkili bir şekilde tedavi ettiği düşünülen Asya Pasifik bölgesinde bile kovid-19 koronavirüs enfeksiyonlarının yeniden canlanması, dünyanın geri kalanı için erken bir uyarı olarak görülüyor.
* * *
Salgın ABD’nin bazı bölgelerinde, Avrupa’daki sıcak noktalarda ve Hindistan ve Brezilya da dâhil olmak üzere gelişmekte olan büyük ekonomilerde artmaya devam ediyor. Bir aşı bulunana ve dağıtılana kadar pandemiyi kontrol altına alma umudu olmayan hükümetlerin, kriz başladığından beri verilen 11 trilyon dolar değerindeki öngörülen teşvikin ve eşi görülmemiş merkez bankası desteğinin ikiye katlaması gerekiyor.Moody’in Analytics baş ekonomisti Mark Zandi “Küresel ekonomik toparlanma riski altında. Önümüzdeki aylarda küresel ekonominin durgunluğa kaymamasını sağlamanın anahtarı agresif para ve mali desteğin sürmesi” açıklaması ise durumun ciddiyetini yansıtıyor. Hal böyle iken, ekonomi tarafındaki gelişmeler tüketici güveninin ne kadar çabuk geri kazanılabileceğine bağlı. Seyahat ve turizmin hâlâ sıkıntıda oluşu ertelenen talebin gelişine açıkça engel nitelikte. Beklenti, belli ki virüsün ne kadar başarılı kontrol edildiği ve işsiz kalanların ne kadar sürede iş bulabileceği ile de yönlendirilecek.
* * *
Bu yönde Deutsche Lufthansa AG, Airbus, Marks & Spencer Group Plc ve Microsoft Corp.’un LinkedIn profesyonel ağı gibi büyük küresel markaların hepsi işten çıkarmalara devam ediyor. Yelp Inc., virüs salgını başladığında geçici olarak varsayılan ABD işletme kapanışlarının yarısından fazlasının artık kalıcı kabul edildiğini tahmin ediyor. Ekonomik İş birliği ve Kalkınma Örgütü eski baş ekonomisti ve şimdilerde Citigroup Inc. baş ekonomisti Catherine Mann, “Tüketiciler 2019 yılına kadar olağanüstü performans ve güçlü istihdam arkasındaki itici lider güç olduğu için, tüketici geri gelene kadar küresel büyüme düşük performans gösterecektir” değerlendirmesi ise toparlanmanın tüketiciler kısmındaki güvenin yerleşik duruma gelinceye kadar biraz zaman alacağını gösteriyor.
* * *
Sonuç olarak, Goldman Sachs Group Inc., 2019 yılında küresel büyümenin %70’inden fazlasını oluşturan Asya-Pasifik ekonomilerinin, bölgenin yeniden açılma hızının “önemli ölçüde yavaşladığı”yönünde geçmişe dair verdiği örneklemede pandeminin getirdiği 2.dalga beklentilerinin arttığı dönemde önemli zorlukların ortaya çıktığı Haziran ayı sonrası önemli bir bükülme noktasında olduğu konusunda uyarıda bulunuyor.Bu arada Çin ekonomisi geçtiğimiz çeyrekte büyümeye döndü ve sanayi üretimi ile ilgili veriler V şeklinde bir toparlanma gösterdi, ancak tüketici talebi ve özel yatırım zayıf seyrini sürdürüyor. ABD’nin toparlanması ise, birçok eyalette koronavirüs enfeksiyonlarının artmasından sonra durgunluğunu muhafaza ediyor olması işleri zorlaştırıyor. İşsizlik başvuruları, 18 Temmuz’da sona eren haftada Mart ayından bu yana ilk kez yükseldi ve 1,42 milyona ulaştı. Restoran rezervasyonları ülke çapında artmayı durdurdu ve yılın önceki seviyelerinin yaklaşık üçte biri seviyesinde kaldı. Michigan Üniversitesi tarafından ölçülen tüketici güveni bu ay virüsün yayılma hızının artmasıyla yine olumsuza dönüştüğü izleniyor. JPMorgan Chase & Co. ekonomisti Michael Hanson, ABD’de “kayda değer bir momentum kaybı” olduğunu söyledi. Eski ABD Hazine Bakanı Lawrence Summers Bloomberg’deki 25 Temmuz röportajında “iyileşmenin daha belirsiz olduğu bir anı hatırlayamadığını” söylemesi de bu yönde hadisenin en son geldiği noktayı gösteriyor.