Zonguldak’ta 58 yıl önce bugün, Türkiye işçi hareketinin en büyük direnişlerinden biri yaşandı. Kozlu Direnişi olarak tarihe geçen olay, Ereğli Kömür İşletmesi’ne bağlı Gelik, Kilimli, Karadon ve Çaydamar ocaklarında çalışan madencilerin, liyakat zammının adaletsiz dağıtımına karşı işbaşı yapmamasıyla başladı.
10 Mart 1965’te Karadon İşletmesi’ne bağlı Gelik Bölümü’nde çalışan 1500 madenci, liyakat zammının eşitsiz dağıtıldığını belirterek gece vardiyasında ocaklara inmedi. Madenciler, bu zammın mühendisler, şefler ve idari yönetime yakın işçilere verildiğini, ancak asıl üretimi yapan madencilerin haklarının gasp edildiğini savundu. Olayın duyulmasıyla birlikte direniş Kilimli ve Karadon ocaklarına da yayıldı.
MADENCİLERİN ÜZERİNE ATEŞ AÇILDI
Hızla büyüyen eylem karşısında bölgeye jandarma birlikleri sevk edildi. 12 Mart’ta Kozlu’ya gönderilen askerler, toplu halde bulunan madencilerin üzerine ateş açtı. Açılan ateşte madenciler Satılmış Tepe ve Mehmet Çavdar hayatını kaybetti. Onlar, Türkiye’nin ilk işçi şehitleri olarak tarihe geçti.
KOMÜNİSTLER TARAFINDAN KIŞKIRTILDI İDDİASI!
Eylemi bastırmak isteyen yetkililer, olayların “dış güçler” tarafından kışkırtıldığını öne sürdü. İçişleri Bakanı, işçileri “komünistlerin kışkırttığını” iddia ederek, protestolara katılanların susturulması gerektiğini söyledi. Olaylarda 70’ten fazla işçi gözaltına alındı, 14 işçi tutuklandı.
Dönemin sendikal yapısı içinde de tartışmalara neden olan direniş, işçi sınıfının tabandan gelen mücadelesinin en büyük örneklerinden biri olarak kayıtlara geçti. Türk-İş yönetimi, Türkiye İşçi Partisi’ni olayların sorumlusu olarak gösterirken, TİP Genel Sekreteri ve Lastik-İş Sendikası Başkanı Rıza Kuas, işçilerin yanında yer aldı.
İŞÇİLER KAZANDI, DRENİŞ TARİHE GEÇTİ
Direnişin büyümesi üzerine 13 Mart’ta İçişleri, Çalışma ve Enerji Bakanları Zonguldak’a gelerek işçilerle müzakerelerde bulundu. Görüşmeler sonucunda liyakat zamlarının eşit dağıtılacağı, işçilere çocuk ve kumaş yardımlarının yeniden verileceği açıklandı. Taleplerinin kabul edilmesiyle madenciler, ocaklara geri dönmeyi kabul etti.
Kozlu Direnişi, 1960’ların yükselen işçi hareketinin en önemli dönüm noktalarından biri oldu.