Küresel pandeminin çeşitli varyantlarla halen devam eden salgın pozisyonunun gölgesinde TCMB tarafından yapılan açıklamada ”İktisadi faaliyet 2021 yılının ikinci çeyreğinde salgın kısıtlamaları ve finansal koşullardaki sıkılaşmayla birlikte bir miktar ivme kaybetse de uzun dönem eğiliminin üzerinde kalmaya devam etmiştir.” Şeklinde mevcut duruma açıklık getirilse de; raporun enflasyon faslındaki açıklamaya göre;”Tüketici enflasyonu yılın üçüncü çeyreğinde, gıda ve ithalat fiyatlarındaki artışlar ile tedarik süreçlerindeki aksaklıklar gibi arz yönlü unsurlar, yönetilen/yönlendirilen fiyatlardaki artışlar ve açılmaya bağlı talep gelişmelerinin etkisiyle yükselmiştir.”değerlendirmesiylebirlikte;”Bu dönemde, tüketici enflasyonu yüzde 19,58 ile Temmuz Enflasyon Raporu’nda sunulan tahmin aralığınınüzerinde,B endeksinin yıllık enflasyonu ise yüzde 18,63 ile tahmin aralığının içinde gerçekleşmiştir.Üçüncü çeyrekte, üretici fiyatlarındaki artış sürmüş ve tüketici fiyatları üzerinde baskı oluşturmaya devam etmiştir. Söz konusu artışta uluslararası emtia fiyatları, enerji fiyat gelişmeleri, süregelen arz kısıtları ve tedarik zincirinde devam eden sorunlar belirleyici olmuştur.” Açıklaması birleştirildi ğinde çift rakamda yükselişini sürdüren enflasyonun mutlak şekilde yeniden revize edileceğine işaret ettiği izlenmekte dir.
* * *
Nitekim TCMB daha sonra her ne kadar B endeksinin yıllık enflasyonu, yılın üçüncü çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre artarken, C endeksinin yıllık enflasyonu aynı dönemde bir miktar azalma gösterse bile,bu defayılın üçüncü çeyreğinde enflasyon eğilimi kapanma ve açılma dönemlerinin de etkisiyle dalgalı bir seyir izlediğine yer verilerek;bu dönemde enflasyon eğilimi temel mallar grubunda gerilerken, işlenmiş gıda grubunda ve yeniden açılmaya bağlı olarak hizmet grubunda yükselmiştir. İşlenmiş gıda grubundaki gelişmeler B ve C endekslerinin eğilimlerinin farklılaşmasına yol açmıştır.”açıklamasıyla çift rakamda artışını sürdüren enflasyonun yükselmeye devam edeceğini de adeta teyit etmiştir. TCMB aslında burada tarım sektörün deki girdi maliyetlerinin gıda maddeleri üzerindeki fiyat artı şı baskısını bypass ederek kapsam dışında bırakırken; TCMB, Ağustos ayı PPK toplantısında politika faizini sabit tutarak, Eylül ve Ekim aylarında indirime gitmiş olmasının kur üzerindeki yukarı yönlü hareketini yumuşatmak istediği izlenmektedir.
* * *
TCMB’ıncaEylül ve Ekim ayı toplantılarında parasal duruşun krediler ve iç talep üzerindeki yavaşlatıcı etkilerinin sürdüğü vurgulanırken;TCMB, enflasyonda son dönemdeki yükselişin arz yönlü arızi unsurlardan kaynaklandığı değerlendirmesiyle politika faizini Eylül ve Ekim aylarında toplamda 300 baz puan düşürerek yüzde 16 düzeyine indirmiştir. Bununla birlikte, TCMB, politika faizinde aşağı yönlü düzeltme için yıl sonuna kadar sınırlı alan kaldığı yönünde bir noktaya getirmiştir. TCMB raporunun detayın da ise;Ana senaryoda esas alınan görünümü ve para politikası duruşunu değiştirme ihtimali bulunan başlıca aşağı ve yukarı yönlü makroiktisadi riskler paylaşılmak suretiyle;Aşılama sürecindeki ivmelenme ve normalleşme adımları ile birlikte iktisadi faaliyet üzerinde yukarı yönlü riskler pay laşılırken;toplam talep koşulları hem yurt içi talep hem de yurt dışı talebin katkısı ile güçlü seyrini sürdürmektedir. Küresel ekonomide toparlanma süreci bir miktar yavaşlamakla birlikte devam etmekte olduğuna değinilirken, risk ler bağlamında salgınla ilişkili olarak vaka ve ölüm sayılarındaki değişimler, yeni varyant ve salgın dalgalarına ilişkin gelişmeler ve bu gelişmelerin talep koşullarına etkisi yakından takip edildiğine”yer verilmiştir.
* * *
Sonuç olarak,TCMB tarafından dışsal etkileşimler açısından; Uluslararası emtia fiyatlarının bulunduğu seviyeler, enflasyon görünümü üzerinde risk oluşturmaya devam etmekte olduğu vurgulanırken,son dönemde uluslararası enerji piyasalarında kömür ve doğal gaz fiyatlarındaki artışlar ile ilişkili olarak üretici fiyat ları kaynaklı riskler bulunmaktadır.Önümüzdeki dönemde, aşılama sürecinin hızlanması ile salgının etkileri ortadan kalktığında gerçekleşecek normalleşme emtia fiyatlarına yansıyabileceğine”değinilmiş;Gıda fiyatlarındaki gelişmeler enflasyon görünümü üzerinde risk oluşturmaya devam etmekte”olduğuna işaret edilirken;başlıca tarımsal emtia ihracatçısı ülkelerde yaşanan iklim koşullarının küresel gıda fiyatları üzerinde olumsuz yansımaları görülmekte olduğuna değinilirken; Uluslararası tarımsal emtia ve gıda fiyatlarında süregelen artışlar, birikimli kur etkileri, olumsuz iklim koşulları (tarımsal kuraklık, sel, yangın), belirli ürünlerdeki arz sıkıntıları ve açılmayla birlikte gıda enflasyonu yüksek seviyelerdeki seyrini korumakta olduğu” açıklanmaktadır. Özetle;TCMB’nın rapor detayına bakılırsa;Tedarik zincirinde süregelen aksaklıklar enflasyon üzerindeki arz yönlü riskleri canlı tutmaktaberaber;enflasyon artışının süreceği belirtilmektedir.