Bu kapsamdaki gelişmelere bakıldığında; OPEC verilerine göre, OPEC tarafından referans fiyat olarak belirlenen sepetinin varil fiyatı 03 Ocak'ta sona eren haftada, 0.07 dolar artışla ortalama 68.35 dolar oldu. OPEC Petrol Sepeti, önceki hafta içinde ortala ma 68.28 dolar düzeyindeydi. Genel anlamda petrol piyasası ken dine özgü aşağıda yer alan bazı ayırt edici özelliklere sahiptir.
-Petrol piyasasında arz ve talep arasında hassas bir denge vardır. Petrole olan talep normal koşullarda bir anda büyük sıçramalar yapamayacağından, petrol fiyatının kontrolü açısından genelde planlı bir petrol üretimi söz konusudur.
-Büyük petrol şirketlerinin uyguladıkları yatırım politikaları, dün ya ekonomisindeki dengeleri değiştirebilmektedir. Piyasadaki şir ketlerin uluslararası yatırım kararı almalarında, ülkelerinin politik düşünceleri de etkili olmaktadır.
-Petrol arama ve üretimi büyük yatırımlar ve pahalı teknolojiler gerektirdiğinden, piyasadaki kuruluşlar uluslararası teknoloji de ğişimlerini sürekli izlemek zorunda kalmaktadırlar.
-Uluslararası petrol arama ve üretim anlaşmalarının ülkeler arasın da gösterdiği değişiklikler nedeniyle, bu tür faaliyetlere ilişkin muhasebeleştirme ve raporlama uygulamalarında farklılıklar söz konusu olmaktadır.
-Her ülkenin petrol konusuna ayrıcalık getiren yasal bazı düzenle meleri vardır. Ülkelerin petrol rezervlerinin durumu ve ekonomi de petrolün öneminin ağırlığı, petrol kanunlarını şekillendirmek tedir.
-Petrole sahip olan ülkeler bu kaynaklarını en iyi şekilde değer lendirmek, ithalatçı durumdaki ülkeler ise, buna en ucuz biçimde ulaşmak istemektedirler. Bu nedenle, piyasanın özelliklerini oluş turan önemli faktörlerden biriside alışveriş yapan ülkelerin özel likleri olmaktadır.
* * *
Petrol piyasası karmaşık (kompleks) ve dinamik bir yapıya sa hiptir. Karmaşıklığın nedeni birbirinden bağımsız ve/veya bir birini etkileyen çok sayıda ve nitelikte siyasal, ekonomik, sosyo-kültürel ve teknolojik etkene bağlı olmasıdır. Petrol sanayisi, nitelik itibarıyla sermaye yoğun ve büyük ölçekli olduğundan, burada çalışan firmalar büyük bir ekonomik güç oluşturmakta, ulusal ve uluslararası düzeyde strateji ve politika uygulayabil mektedirler (Önertürk, 1983, 14). Sürdürülebilir ekonomik kalkınma için, kesintisiz bir enerji kaynağı gereklidir. Dünya ekonomisinde birçok ülkenin kesintisiz enerji türlerinden birisi olan petrole sahip olma ve/veya kontrol etmek istemeleri, petro lün siyasi açıdan vazgeçilemez bir kaynak olduğunu göstermek tedir. Tarihte petrol rezervleri üzerinde hâkimiyet kurmak için askeri güç kullanılmış, birçok çatışma ve savaşın çıktığı görül müş, günümüzde de görülmeye devam etmektedir.Günümüz şart larında . Petrol arama ve üretim teknolojilerindeki ilerlemeler, belirlenen ve kullanılabilir rezerv miktarını arttırmaktadır.Rezerv lerin olduğundan az gösterilmesi, çeşitli dönemlerde piyasalarda kıtlık beklentilerine ve dolayısıyla petrol fiyatlarının yükselme sine neden olmaktadır. Diğer taraftan, bazı ülkeler OPEC içeri sindeki pazarlık güçlerini arttırmak amacıyla, rezervlerini oldu ğundan daha fazla göstermektedir. OPEC üyelerinden bazıları, zaman zaman kendilerine tanınan kotanın üzerinde üretim ya da üretimde kısıntı yaparak, günlük petrol üretim ve fiyatı üzerinde etki yaratabilmektedirler.
* * *
Günümüzde ispatlanmış petrol rezervlerinin 120.4 milyar ton ile, yaklaşık % 76.9’una OPEC ülkeleri sahiptir ve bunun önemli bir kısmı, Ortadoğu ülkelerinde bulunmaktadır. Buradaki rezervlerin de büyük bir kısmının Suudi Arabistan’da (dünya toplamının % 22.9’u) bulunduğu, sırasıyla Irak (% 10.0), Birleşik Arap Emir likleri (% 8.5), Kuveyt (% 9.2) ve İran’ın (% 8.4) bu ülkeyi izle diği görülmektedir. Ortadoğu’ya yakın olan alanlar arasında, Ku zey Afrika önemli miktarlarda rezerve sahiptir. Dünya rezerv sıralamasında dördüncü sırada yer alan ve toplam rezervlerin % 8.9’unu elinde bulunduran Afrika’nın, en önemli petrol üreticisi ülkeleri olan Libya ve Cezayir’in yanında Nijerya’da gittikçe önem kazanmaktadır. Dünyadaki rezervlerin % 6.0’sını elinde bulunduran Rusya Federasyonu dünyada en fazla üretimi gerçek leştiren üçüncü ülke durumundadır. Bağımsız Devletler Toplulu ğu (BDT)’nun ispatlanmış petrol rezervleri 9.5 milyar ton ile dün ya rezervlerinin % 6.0’sını oluşturmaktadır.
* * *
Sonuç olarak, topluluk içinde Kazakistan 1.4 milyar ton,Azerbay can ise 1 milyar tonluk rezervler ile ön plana çıkmaktadırlar. As ya’daki önemli rezervler ise, Çin, Endonezya, Hindistan ve Malez ya’daki alanlardır.Çin’de yakın zamanlarda bulunan yataklar, dün ya rezervlerinin % 2.1’ini oluşturmaktadır. Giderek artan küresel petrol talebini karşılamak amacıyla, yeni rezerv arayışları dünya daki teknolojik ve ekonomik gelişmelere bağlı olarak sürekli hız kazanmaktadır. Rusya’nın doğu sahilindeki Sakalin Adasında, Kuzey Denizinde ve Hazar Denizinin Rusya kesiminde büyük petrol rezervleri bulunması beklenmektedir. Sovyetler Birliğin den ayrılan diğer ülkelerde de Hazar Denizinin tabanında yapıla cak araştırmalar sonucu, Kuzey Denizinde bulunması beklenene eş değer oranda rezerv bulunacağı tahmin edilmektedir. Diğer ta raftan halen 115 milyar varillik petrol rezervi olan Irak’ta, petrol rezerv araştırmaları Irak-İran Savaşından ve Körfez Savaşından sonra yapılamamıştır. Ülkedeki petrol rezervlerinin büyük bir bölümünün hiç araştırılmamış Batı Çölünde olması, uzmanlara rezervlerin 220 milyar varilin üzerine çıkabileceğini düşündür mektedir. Sürdürülebilir ekonomik kalkınma için, kesintisiz bir enerji kaynağı gereklidir. Dünya ekonomisinde birçok ülkenin kesintisiz enerji türlerinden birisi olan petrole sahip olma ve/veya kontrol etmek istemeleri, petrolün siyasi açıdan vazgeçilemez bir kaynak olduğunu göstermektedir.Tarihte petrol rezervleri üzerin de hâkimiyet kurmak için askeri güç kullanıldığı, birçok çatışma ve savaşın çıktığı görülmüş, günümüzde de görülmeye devam etmektedir.