Geçen yıl sonu itibarıyla TÜİK’nin 2019 sonu verilerine göre, istihdam edilenlerin %56’sı hizmetler sektöründe yer alıyor. Mukayese yönünden baktığımızda ise 2020 yılı itibarıyla da durumun bir önceki yıldan farklı değil. Mamafih Uluslararası anlamda pandemi ilan edilen koronovirüs vakalarının artmasıyla birlikte ücretsiz izine çıkarmalar dahil, özellikle hizmet sektöründeki tabloya baktığımızda KOBİLER başta olmak üzere bu sektörde yer alan işletmelerin çoğunda halen işten çıkarmaların devam etmekte olduğu da dikkate alındığında; bir sonraki aylarda mevcut işsizliğin artma ihtimalini tahmin etmek gerçekte zor değil. Çok tabiidir ki bu arada söz konusu firmalar arasında en azından iki ya da üç ay işçisine aylık ödemesi yapabilecek babayiğit ne kadar çıkar? Bunun da tahmin etmek hiç zor değil. Hele hele 2019 yıl sonu itibarıyla kentte yaşayan işgücünün %16 olurken aynı zamanda bu oran gençlerde %25 gibi işsizliğin çok olduğu bir Ülkede yaşadığımız düşünülürse; bu orana ilave edilecek 1,5 milyon ya da 2 milyon kadar işsizin katılma durumu söz konusu olduğunda mevcut tüketimin neredeyse durma noktasına gelmesi kaçınılmaz olacak.
* * *
Gerçekte iktisadi açıdan tüketimin böylesi tarzda durması halinde dolayısı ile bu durumun üretimi de etkilemesiyle üretimin yavaşlaması ya da durmasıyla bu defa yansıma olarak işten çıkarmaların daha da artması da beklenen bir durum şeklinde karşımıza çıkacak.Zaten küresel anlamda gittikçe ağırlaşan resesyon(durgunluk) olgusunun zaman içinde Ülkemizi de etkilemesi buna ilave edildiğinde ek tedbirlere ihtiyaç duyulmasının belli ki kaçınılmaz hale geleceği mutlak bir durum.Öte yandan birkaç yıldan bu yana zar zor banka kredisiyle ayakta kalmaya çalışan iş adamlarının çoğunlukta olduğu bir ortamda; bankacılık sektörünün yeni krediler vermekte mızmızlandığı dahası kredi vermekten kaçındığı bir dönemin cari olduğu da düşünülürse yandı keten helvam. Örnek vermek gerekirse Akdeniz Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller İhracatçı Birliği (ASHİB) Başkanı Ali Can Yamanyılmaz,TİK verilerine göre ülke genelinde aylık 1 milyon 180 bin ton süt ve süt ürünleri elde edildiği belirterek, korana virüsü nedeniyle toplu tüketim yapılan yiyecek ve konaklama tesislerinin kapalı olmasından dolayı talebin büyük oranlarda azaldığı açıklarken; Yamanyılmaz, buna bağlı olarak hem hayvancılık yapan çiftçilerin hem de üretici ve ihracatçı firmaların çok sıkıntılı günler yaşamaya başladığını vurguluyor. Bu durum sadece bir örnek,tabiii ki diğer örnekler de var.
* * *
Sonuç olarak, diğer başka bir farklı çarpıcı örnek vermek gerekirse; 2020 Mart ayındaki duruma göre mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış SAMEKS Birleşik endeks bir önceki aya göre 10,2 puan azalarak,40,9 seviyesine gerilemesi iç açıcı bir durum değil.Nitekim “Mart ayında endekste gözlenen bu azalışta hizmet sektörü endeksinin önceki aya göre 11,1 puan azalarak 39,6 seviyesine açık olarak gerilemesi etkili olurken, sanayi sektörü endeksi de 7,6 puanlık azalışla 42,9 seviyesine gerilemesi basite alınabilecek bir durum değil.Özellikle bu yönde küresel ekonomi içerisindeki ortalama ağırlığı %65 düzeyindeki olan hizmetler sektörünü etkilediği gözlenen koronavirüs salgınının olumsuz etkileri, imalat sanayii sektörü yönü açısından da ciddi şekilde hissedilmekle beraber, daha sonraki önümüzdeki dönemde Ekonomik İstikrar Kalkanı paketi kapsamında açıklanan destek ve teşviklerin reel sektörü nispeten rahatlatması beklenirken, buna karşın ekonomik aktivitedeki ivme kaybının sürmesi de bilinen bir durum.Bu bağlamda Nisan ayında SAMEKS’teki düşüşün ivme kaybedeceğini ancak endeksin 50 referans değerinin altında seyretmeye devam edeceğini tahmin etmek hiç de zor değil.Özellikle bu açıdan da önümüzdeki aylarda koronovirüs salgının kısmen ya da tamamen önlenmiş olsa bile işsizlik olgusunun reel anlamda artmasının önüne geçilmesi için yoğun tedbirler almak gerekiyor.