İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) verilerine göre, İmalat Sektörü İhracat İklimi Endeksi geçtiğimiz bir önceki Haziran ayında 51,8 ile Şubat 2021’den bu yana en düşük düzeyinde gerçekleşti.Resesyon(durgunluk) riski sebebiyle küresel ekonomik aktivitede gözlenen yavaşla ma sinyallerinin dış talep üzerinde beklenen olumsuz etkileri bu gelişmede etkili oldu.Haziran ayında Baltık Kuru Yük Endeksi de aşağı yönlü bir seyir izledi. Reses yon endişeleri paralelinde endeksteki aşağı yönlü seyrin Temmuz ayında da devam ettiği gözlemlendi. Bu arada Jeopolitik gelişmelerin etkisiyle ticaret rotaları “Orta Koridor”a yönelmeye devam ediyor. “Orta Koridor”a ilişkin yatırımların ve düzenlemelerin iyileştirilmesi adına Türkiye, Azerbaycan ve Kazakistan arasında çalış ma grubu kuruldu. Bu kapsamda, sınır ve deniz yolu geçişlerinin iyileştirilerek koridora yönelik talebin artırıl ması hedefleniyor.
* * *
Bu kapsamda Uluslararası Hava Yolları Taşımacılığı Birliği (IATA), 2022 yılında havayolu taşımacılığının salgın öncesi seviyelerin %83’üne ulaşmasının beklen diğini açıkladı. Yolcu taşımacılığının yanı sıra kargo taşımacılığında da toparlanma yaşandığına dikkat çeken IATA, devam eden belirsizliklere rağmen sektörün 2023 yılında kâr etmesinin mümkün olabileceğini öngördü. Öte yandan, son dönemde küresel ölçekte yeniden yükse lişe geçen koronavirüs vakalarının, sektörün faaliyetleri üzerinde risk oluşturması ihtimali de bulunuyor.Bu an lamda Türkiye imalat sanayi satın alma yöneticileri en deksi (PMI) Haziran’daki 48,1 seviyesinden Tem muz’ da 46,9’a gerileyerek sektördeki daralmanın hızlan dığını gösteriyor.Özellikle küresel tedarik zincirinde or taya çıkan bozulmalaradan kaynaklı yeni siparişler ve üretim koronavirüs salgınından bu yana en büyük daral maya işaret ederken, istihdam tarafının da artışın sınırlı kalışı dikkat çekici. Olumlu detay olarak algılanabilecek gelişme ise ham madde ve fabrika çıkış fiyat artışlarının yavaşlamış olması şeklinde açıklanıyor.
* * *
Bu yönde son 15 aylık dönemde ilk kez 10 sektörün tamamında üretim yavaşladı. Benzer şekilde 10 sektö rün dokuzunda yeni siparişler de yavaşlama gösterdi, bu durumun istisnası kara ve deniz taşıtları sektöründe kay dedilen güçlü artış oldu. Dış talep tarafında ise kısmen daha olumlu bir tablo gözlendi ve üç sektörde yeni ihracat siparişleri de artış kaydetti.Her ne kadar istihdam artışı devam etse de yeni işe alımlar ılımlı kalarak 26 ay dır süregelen iyileşme trendinin en düşük artışını kay detti. Neticede Üretim alt endeksi Temmuz’da 45,7’den 43,3’e, yeni siparişler alt endeksi 44,9’dan 43,6’ya gerilemiş oldu.Haziran’da 49,1 değerini alan yeni ihra cat siparişleri endeksi Temmuz’da 49,9 seviyesini göre rek ihracat siparişlerindeki daralmanın durduğuna işaret etti.Yeni ihracat siparişlerinin yatay seyretmesi temmuz için olumlu değerlendirilse de Avrupa ekonomisini kış aylarında bekleyen doğalgaz krizi bağlantılı zorlu süreç ihracat siparişlerinde de sıkıntılar yaşanabileceğini işa ret ettiğinden oldukça düşündürücü bir durum.
* * *
Sonuç olarak, sektörler itibarıyla ağırlıklı şekilde yakla şık %85-90 arası ithalata olan bağımlılık sebebiyle daha çok kur dalgalanması kaynaklı imalatçıların girdi mali yetleri TL’deki değer kaybı ve hammadde fiyatlarındaki artışa bağlı olarak üçüncü çeyreğin başında keskin artış göstermeye devam etti. Şubat 2021’den bu yana en dü şük artış hızının görülmesi ise bir teselli olabilir. Öte yandan fabrika çıkış fiyatlarının artış hızı art arda dör düncü ayda da yavaşladı ve yaklaşık bir buçuk yılın en düşük değerini aldı. Gelinen son noktada ise PMI verilerini değerlendiren S&P Global Ekonomi Direktörü Andrew Harker,“Yılın ikinci yarısının başlamasıyla bir likte piyasalardaki belirsizlikler, talebin yavaş seyri ve fiyat baskıları Türk imalatçılar açısından zorlu faaliyet koşullarına yol açtı. Son PMI anket sonuçları yalnızca yeni ihracat siparişleri ve istihdam tarafında nispeten olumlu bir görünüm sundu”değerlendirmesi yaptı ise de küresel resesyon endişelerinin arttığı bir dönemde belir sizliklerin de aynı paralelde olması önümüzdeki aylara itibarıyla bir süre daha sıkıntıların devam edebileceğine işaret ediyor.