Öteden beri devam eden finansal kırılganlığı hafifletmek üzere “TCMB, fiyat istikrarı temel amacı doğrultusunda, parasal aktarım mekanizmasının etkinliğinin artırılması için zorunlu karşılık düzenlemesinde değişikliğe gitmiştir.”denilerek; TCMB’ınca uygulama bu yıl için 1 Ekimde sonlandırılmak üzere Türk lirası zorunlu karşılıkların döviz cinsinden tesis edilmesi imkânı azami oranı yüzde 20'den yüzde 10'adüşürüldü.Bu arada da Döviz cinsinden mevduat/katılım fonuna uygulanan zorunlu karşılık oranları tüm vade dilimlerinde 200 baz puan artırılırken;alınan bu son kararla, ilk aşamada Türk lirası cinsinden zorunlu karşılık tesislerinin 13,2 milyar TL, döviz cinsinden zorunlu karşılık tesislerinin yaklaşık 2,7 milyar dolar tutarında artması bekleniyor. Hal böyle iken 25 Haziran 2021 tarihinde yabancı para mevduat/katılım fonu hesaplarında bulunan ve bu tarihten sonra Türk lirası mevduat/katılım fonuna dönüşen tutarların zorunlu karşılık yükümlülüğünden muaf tutulmasına, Türk lirası cinsinden tesis edilen zorunlu karşılıklara, bankacılık sistemindeki toplam mevduat/katılım fonu içinde Türk lirasının payını artırıcı yönde ilave faiz/nema uygulanmasına karar verildiği görüldü.Uygulama konusu yapılan söz değişiklikler 19 Temmuz 2021 yükümlülük döneminden itibaren geçerli olacak.
* * *
Diğer taraftan TCMB tarafından yapılan açıklama ile ayrıntılar konusunda 6 maddelik sıralama yapılırken,buna göre;
1-Türk lirası zorunlu karşılıkların döviz cinsinden tesis edilmesi imkânı azami oranı, tesisi 6 Ağustos 2021 tarihinde başlayacak olan 19 Temmuz 2021 yükümlülük döneminden itibaren geçerli olmak üzere yüzde 20'den yüzde 10'a düşürülmüştür. Söz konusu imkân, tesisi 1 Ekim 2021 tarihinde başlayacak olan 17 Eylül 2021 yükümlülük döneminden itibaren yüzde 0'a indirilerek sonlandırıla cak,
2-Döviz cinsinden mevduat/katılım fonuna uygulanan zorunlu karşılık oranları, tesisi 6 Ağustos 2021 tarihinde başlayacak olan 19 Temmuz 2021 yükümlülük döneminden geçerli olacak şekilde tüm vade dilimlerinde 200 baz puan arttırıldı,
3-25 Haziran 2021 tarihinde mevcut olan zorunlu karşılığa tabi mevduat/katılım fonu dikkate alınarak;
a. Yabancı para mevduat/katılım fonundan 1 ay ve daha uzun vadeli Türk lirası mevduat/katılım fonuna dönüşen tutar vadeli Türk lirası hesabında kaldığı sürece zorunlu karşılık yükümlülüğünden muaf tutulacaktır.
b. Türk lirası cinsinden tesis edilen zorunlu karşılıkların, madde (3.a)'daki tutarın Türk lirası mevduat/katılım fonuna uygulanan en
yüksek zorunlu karşılık oranı ile çarpılmasıyla bulunan tutar kadar
3-olan kısmına yüzde 19 oranında faiz/nema ödenecektir.
4-Madde (3.b)'de belirtilen tutar dışında kalan Türk lirası cinsinden tesis edilen zorunlu karşılıklara aşağıdaki tabloda gösterildiği şekilde her iki koşulun aynı anda sağlanması şartıyla kademeli olarak ilave faiz/nema uygulanacak,
5. Türev işlemler vasıtasıyla yabancı para mevduat/katılım fonu azalışı ile yurt dışına çıkarılan veya yurt dışından gelen yabancı para mevduat/katılım fonu azalışı/artışı hesaplamalarda dikkate alınmayacaktır.
6. Uygulama kapsamında ihtiyaç duyulan veriler 19 Temmuz 2021 tarihli zorunlu karşılık yükümlülük döneminden itibaren raporlanacaktır. Uygulamaya ilişkin usul ve esaslar konusunda Zorunlu Karşılıklar Uygulama Talimatında detaylı bilgilendirme yapılacaktır.
* * *
Sonuç olarak, TCMB’nın alınan son kararla döviz mevduatına ait zorunlu karşılık oranlarını arttırmasıyla bankaların döviz mevduat maliyetleri de yükseldiğinden; artan maliyet etkisinden kurtulmak için ya döviz mevduat faizlerini düşürmek; ya da döviz kredi faizle rini arttırmak yoluna giderken; bu durum sınırlı da olsa bile TL.nin mevduat faizinde istenmese de yine faiz artırımının gündeme gelebileceği tahmin ediliyor. Öte yandan da finansal sıkıntının gide rilmesine yönelik ihtiyaç konusu olan rezervin nasıl temin edileceği yönünde açıklamada bulunan Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Şahap Kavcıoğlu, göreve atandıktan sonra ikinci kez bankacılarla bir araya geldiğinde;bankacılara, yeni swap (para takası) anlaşmaları için 4 ülke ile görüştüklerini belirten Kavcıoğlu, ikisi ile iyi noktaya geldiklerini açıkladı ise de, ekonomistlerin bu yöndeki yorumla rına bakılırsa yeni swap anlaşmalarının hiç birinin TCMB’nınihtiyacı olan rezerv milyarlarca dolarlık parayı yerine koyması mümkündeğil.ÇünküTCMB'nin brüt rezervleri 94.8 milyar dolar düzeyinde ancak, bunun yüzde 66'sını swap anlaşmalarıyla elde edilen emanet paralar oluşturuyor.TCMB'nin net rezervleri ise eksi 47.8 milyar dolar olduğu düşünüldüğünde;ekonomistlerin yaptığı hesaplamalara göre TCMB'nin Uluslararası Para Fonu (IMF) rezerv yeterlilik oranı nisanda yüzde 69.4 oldu ise de,gerçekte bu oranın en az yüzde 100-yüzde 150 arasında olması isteniyor. Yüzde 100 asgari yeterlilik oranına ulaşılabilmek için de TCMB'nin elinde yeterlilik oranını karşılayabilecek miktarda dolar cinsinden döviz bulundurması gerekiyor. MamafihTCMB’nın döviz rezervlerini maksimum seviyede arttırabilecek ihracat atağının mutlak şekilde başlatılması da büyük önem taşımakta.