En son yayımlanan TCMB Ağustos ayı Beklenti Anketinin sonuçları incelendiğinde; cari yıl sonu tüketici enflasyonu (TÜFE) beklentisi bir önceki anket döneminde yüzde 10,22 iken, bu anket döneminde yüzde 10,82 oranında gözükürken; 12 ay sonrası için TÜFE beklentisi bir önceki anket döneminde yüzde 9,33 iken, bu anket döneminde yüzde 9,70 şeklinde tahmin edilmiş. 24 ay sonrası TÜFE beklentisi ise aynı anket dönemlerinde sırasıyla yüzde 8,38 ve yüzde 8,58 olarak açıklanıyor. Gerçekte piyasalardaki temel girdi fiyatlarında sonraki aylardaki oynamalara bakıldığında; başta akaryakıt zamları olmak üzere iğneden ipliğe bütün tüketim maddelerini de etkileyerek dayanıklı tüketim malzemeleri dahil A’dan Z’ye fiyatlardaki yükselişle hemen hemen her şeyi etkilemesi de kaçınılmaz hale getiriyor. Hele hele küresel pandemi kovid-19 vakalarındaki artışın Ülkemizdeki belirsizliğini artış yönünde koruduğu bir noktada çarşı-pazar enflasyonundaki yükselişleri durdurabilmek de pek mümkün olmayacak gibi bir görünüm söz konusu. Kaldı ki, 2020 yılı Ağustos ayı anket döneminde, katılımcıların 12 ay sonrasına ilişkin olasılık tahminleri değerlendirildiğinde, TÜFE'nin ortalama olarak yüzde 17,8 olasılıkla yüzde 8,00 - 8,99 aralığında, yüzde 30,3 olasılıkla yüzde 9,00 - 9,99 aralığında, yüzde 25,7 olasılıkla ise yüzde 10,00 - 10,99 aralığında artış göstereceği öngörülse bile; sanırım TCMB 2020 yıl sonu enflasyon öngörüsünü tekrar yeniden gözden geçirmek zorunda kalabilir.
* * *
Aynı anket döneminde nokta tahminler(2) esas alınarak yapılan değerlendirmeye göre ise, katılımcıların yüzde 18,2'sinin beklentilerinin yüzde 8,00 - 8,99 aralığında, yüzde 34,6'sının beklentilerinin yüzde 9,00 - 9,99 aralığında, yüzde 27,3'ünün beklentilerinin ise yüzde 10,00 - 10,99 aralığında olduğu gözlenmiş olduğu belirtilse de; normal şartlar dışında tüm risklerin gelecekteki belirsizliklerinin ne olacağı konusu nun burada pek fazla dikkate alınmadığı ortaya çıkıyor. Bu meyanda 2020 yılı Ağustos ayı anket döneminde, anket katılımcılarının 24 ay sonrasına ilişkin olasılık tahminleri değerlendirildiğinde, TÜFE'nin ortalama olarak yüzde 16,5 olasılıkla yüzde 7,00 - 7,99 aralığında, yüzde 28,5 olasılıkla yüzde 8,00 - 8,99 aralığında, yüzde 31,7 olasılıkla ise yüzde 9,00 - 9,99 aralığında artış göstereceğinin öngörülmesi ise temelde oldukça iyimser ve popilist bir yaklaşım olarak değerlendirmeye çok açık bir tahmin öngörüsü.
* * *
Çünkü Aynı anket döneminde nokta tahminler esas alınarak yapılan bu değerlendirmeye göre, 24 ay sonrası TÜFE enflasyonu beklentileri dikkate alındığında, katılımcıların yüzde 18,4'ünün beklentilerinin yüzde 7,00 - 7,99 aralığında, yüzde 36,7'sinin beklentilerinin yüzde 8,00 - 8,99 aralığında, yüzde 22,5'inin beklentilerinin ise yüzde 9,00 - 9,99 aralığında olduğu gözlenmesinin yıl sonu karşılığıni teyid edebilecek emareler gerçek durumda kendini göstermiyor. Bu kapsamda BİST Repo ve Ters-Repo Pazarı’nda oluşan cari ay sonu gecelik faiz oranı beklentisi bir önceki anket döneminde yüzde 7,98 iken, bu anket döneminde yüzde 9,79 olarak gerçekleşmiştir. TCMB Ağırlıklı Ortalama Fonlama Maliyeti cari ay sonu beklentisi bir önceki anket döneminde yüzde 7,74 iken bu anket döneminde yüzde 9,43 olmuştur. TCMB bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı cari ay sonu beklentisi ise aynı anket dönemlerinde sırasıyla yüzde 8,25 ve yüzde 8,43 olarak gerçekleşmiş olması açısından döviz kurundaki yukarı yönlü dalgalanmalar düşünüldüğünde; bu oranların kısa dönemli olmaktan ziyade orta ve uzun vadede değişebileceği yönünde izlenimler vermektedir.
* * *
Sonuç olarak, vadesine beş yıl ya da beş yıla yakın süre kalan DİBS'lerin 12 ay sonrası ikincil piyasa yıllık bileşik faiz oranı beklentisi bir önceki anket döneminde yüzde 10,95 iken, bu anket döneminde yüzde 12,18'e yükselmiştir. Vadesine on yıl ya da on yıla yakın süre kalan DİBS'lerin 12 ay sonrası ikincil piyasa yıllık bileşik faiz oranı beklentisi ise aynı anket dönemlerinde sırasıyla yüzde 11,69 ve yüzde 12,72 olarak gerçekleşmiş olmasına karşılık; cari yıl sonu döviz kuru (ABD Doları/TL) beklentisi bir önceki anket döneminde 7,02 TL iken, bu anket döneminde 7,34 TL olması beraberinde bir takım soru işaretlerini de getirmektedir. Çünkü 12 ay sonrası döviz kuru beklentisinin bir önceki anket döneminde 7,26 TL iken, bu anket döneminde 7,68 TL olarak gerçekleşmiş bulunması dövizin yukarı yönlü haraketlenmesi yönündeki tahminleri daha da zorlaştırmaktadır. İktisadi büyüme performansına bakıldığında ise; GSYH 2020 yılı büyüme beklentisi bir önceki anket döneminde yüzde -1,3 iken bu anket döneminde yüzde -1,6 olarak gerçekleşirken; GSYH 2021 yılı büyüme beklentisinin de bir önceki anket dönemi için yüzde 4,7 iken, bu anket döneminde yüzde 4,3 olarak gerçekleşmiş olması yıl sonu tahmin edilen büyüme rakamının biraz daha aşağılara doğru düşeceğini de bariz bir şekilde göstermektedir. Aslında çözüm noktasında olmak üzere; tüm dikkatlerin pandemi belirsizliğini bir an önce tolere edebilecek ekonomi üzerindeki yükünü azaltabilecek acil önlemlerin düşünülürken, diğer taraftan da iktisadi yapının güçlü kalmasını sağlayabilecek radikal tedbirlerin mutlak şekilde gündeme gelmesi gerekmektedir.
KAYNAK: TCMB Ağustos/2020 Ayı Beklenti Anketi