Ülkemiz şartlarında fahiş zamlarla gündeme gelen gıda maddeleri üzerinde fiyat karteli oluşturan firmalar takibe alınırken,Rekabet Kurumu, geçtiğimiz ekim ayında 5 zincir markete ve bir yağ şirketine rekabeti ihlal nedeniyle verdiği cezanın gerekçesini açıklarken;Rekabet Kurumu şirketlere toplamda 2,6 milyar TL'lik idari para cezası vermişti. Rekabet Kurumu, BİM’e 958 milyon TL, A101'e 647 milyon TL, Migros'a 518 milyon TL, Şok'a 384 milyon TL, CarrefourSA'ya 142 milyon TL ceza verildi. Suudi sermayeli sıvı gıda şirketi Savola'ya da 22 milyon TL ceza kesmiş olmakla birlikte; ceza kesilen firma lar nezdinde de itirazlar olmuştu. Mamafih Rekabet Kurumu’nun söz konusu zincir marketlerle ilgili yap tığı tespitlerde marketlerin birbirleriyle fiyat konusunda iletişimde bulunduğu, Whatsapp grupları veya mail aracılığıyla yaptığı konuşmalarla birlikte fiyatlama gerçekleştirdikleri ortaya çıktı.Bu yönde sayfalarca mail ve Whatsapp görüşmesinin yer aldığı mevcut dokümanlarda Savola isimli yağ firması aracılığıyla marketler arasında fiyatlama anlaşmaları yapıldığı tespitinin yapıldığı açıklandı.
* * *
Diğer taraftan da Et ve Süt Kurumu'nun karkas et fiyatlarını 10 TL artırması, perakende fiyatlarda da yeni zamların işaretçisi oldu. Kasaplar, son zammı henüz fiyatlara yansıtmadıklarını söylese de uygula mada büyükbaş kesimi 50 liradan 60 liraya çıktı.Yeni gelişen duruma göre kasaplarda, tranç et 95-100 liradan, kuşbaşı et 95 liradan, döş 90 liradan, dana kıyma 80 liradan satılıyor.Marketlerde ise dana sarma 106 liradan, dana kuşbaşı 110 liradan, tranç kıyma 116 liradan satışa sunuluyor.Öte yandan da ESK’da ise, sığır kıyma 60 liradan, sığır kuşbaşı 67 liradan, sığır biftek 85 liradan, sığır pirzola 110 liradan, sığır bonfile de 165 liradan satışı yapılıyor.Etin kilosu bundan 2 ay önce 75 Liraydı şu anda ise 110 Liradan satılıyor. Tavuğun kilosuna da 8 Lira zam geldi. Tavuğun kilosu şuanda 25 Lira. Artan et ve tavuk fiyatları ile ilgili yem fiyatlarını eğer aşağı çekebilirsek maliyetler azalacağı için doğal olarak et fiyatlarında da bir düşüş olur.” değerlendirmesi yapılıyor.
* * *
Gelinen son noktada temel gıda maddelerindeki fiyat hareketlerinebakıldığında;dövizdekiartan dalgalan ma, hükümetin elektrik, doğalgaz, akaryakıt zamları çiftçinin üretim maliyetlerini dolayısıyla tüm gıda ürünlerinde fiyat artışına neden olacak. Geçmiş dönemde doların 18 liraya kadar tırmandırılması ile fiyatlar zaten çok artmıştı. Sonrasında doların 10 liraya kadar düşürülmesi ile genelde fiyat düşüşü beklenirken, hükümetin zam yapması bu beklentileri tamamen boşa çıkardı. Fiyat düşüşü bir yana bu zamlarla fiyatlar öyle görünüyor ki önümüzdeki aylarda daha da hızlanarak artacak.
* * *
Sonuç olarak,tarımsal üretimdeki göreceli girdi fiyat ar tışları dalgalanmalarına bir göz atıldığında;tarımda üretim yerine ithalat politikası, destek yerine zam politikasının uygulanması sürdürülebilir bir durum değil.Tarım ve hayvancılık sektörlerindeki gelinen son gerçek tablo açısından Türkiye İstatistik Kurumu’nun Aralık/ 2021 Ayı Tarım Ürünleri Üretici Fiyat Endeksine bir göz atıldığında;Tarım-ÜFE'de (2015=100), 2021 yılı Aralık ayında bir önceki aya göre %12,51, bir önceki yılın Aralık ayına göre %36,39, bir önceki yılın aynı ayına göre %36,39 ve on iki aylık ortalamalara göre %23,73 oranında artış olurken;ektörlerde bir önceki aya göre ormancılık ürünleri ve ilgili hizmetlerde %5,49, balık ve diğer balıkçılık ürünlerinde %6,95, tarım ve avcılık ürünleri ve ilgili hizmetlerde %12,91 artış gerçekleşti. Ana gruplarda bir önceki aya göre canlı hayvanlar ve hayvansal ürünlerde %10,60, çok yıllık bitkisel ürünlerde %11,71, tek yıllık bitkisel ürünlerde %15,00 artış gerçekleşmesi yanında;yıllık artışın yüksek olduğu alt gruplar ise sırasıyla, %123,44 ile lifli bitkiler, %67,33 ile tahıllar (pirinç hariç), baklagiller ve yağlı tohumlar ve %49,31 ile canlı kümes hayvanları ve yumurtalar olması önümüzdeki aylar itibarıyla da temel gıdalardaki yayılım endeksi nin %150 olması nedeniyle temel gıda maddelerindeki fiyat artışlarının kademeli olarak devam edeceğini gösteriyor.