Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) ile Zonguldak Ticaret ve Sanayi Odası (ZTSO) Başkanlığı’nın istatistik verilerinden derlediği bilgilere göre; Zonguldak'ta, TTK’nın çalıştırmadığı sahaları kiralama yöntemiyle 1989'da işletmeye başlayan özel sektör, kömür, kuvars kumu, boksit ve kil üretimi karşılığında son 34 yılda kuruma 1989-2022 tarihlerini kapsayan yıllar itibariyle 324 milyon 815 bin 361 lira kira bedeli ödedi.
Maden Yasası'nın 2004'de yürürlüğe girmesiyle 1989'dan itibaren faaliyet gösteren ocakların üretimi durdurularak atıl sahalar kurum tarafından ihaleye açılıp tekrar kiralandı. 1989'dan itibaren faaliyet gösteren özel maden ocakları, yıllık 50 bin 898 tonla başladıkları üretim rakamlarını, yatırımlar ve istihdam sayısındaki artışla 1 milyon ton civarlarına yükseltmeyi başardı. Yaklaşık 43 milyon ton rezerve sahip sahalardan üretime ve TTK’ya önemli katkı sağlanmaktadır.
ÖZEL KÖMÜR SAHALARINDAN 13.3 MİLYON TON DEVASA ÜRETİM
Kurumun atıl sahalarında rödevans işletmeciliği yapan kuruluşlar, 1989-2022’de 13 milyon 325 bin 33 ton kömür, 2010-2018’de 577 bin 672 ton kuvars kumu, 2001-2018’de 399 bin 898 ton boksit, 1991-1995’de de 16 bin 181 ton şiferton üretimi karşılığında 324 milyon 815 bin 361 lira kira bedeli ödediler.
TTK’YA GEÇEN YIL 34.9 MİLYON LİRA KİRA BEDELİ ÖDENDİ
Zonguldak kömür havzasındaki taşkömürü kurumunun rödevans işletmecileri, 2021 yılında 2 bin 224 çalışanıyla 367 bin 51 ton kömür üretimlerinin karşılığında kuruma 21 milyon 689 bin 343 lira, 2022 yılında da 2 bin 850 işçiyle 332 bin 977 ton kömür üretimi karşılığında 34 milyon 921 bin 314 lira TTK’ya kira bedeli olarak katkı sağladılar.
16 KÖMÜR SAHASINDA 2 BİN 850 İŞÇİ İSTİHDAM EDİLİYOR
TTK’ya ait bölgelerden Üzülmez’de 6, Karadon’da 9 ve Kozlu’da 1 olmak üzere toplamda 16 rödevans işletmecisi faaliyet göstermekte, buralarda da 2 bin 850 civarında istihdam sağlanmaktadır.
‘’TTK’YA MİLYONLARCA LİRA KİRA ÖDÜYORLAR’’
Taşkömürü kurumu sahalarında özel sektörün çalışmalarına yönelik görüşlerine başvurduğumuz TTK Genel Müdürlüğü yetkilileri, şunları kaydettiler:
‘’Özel sektör üretime sağladığı katkının yanında kuruma milyonlarca lira kira bedeli ödemektedir.
Sözleşmesi ile yürütülen madencilik faaliyetleri durdurulur hükmü gereğince, kurumumuz ile rödevans işletmecileri arasında imzalanacak rödevans sözleşmelerine Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’ndan izin alınması gerekmektedir.
‘RÖDEVANS YÖNTEMİ OLMASAYDI, BU KAYNAKLAR KAÇAK İŞLETMECİLER TARAFINDAN TALAN EDİLECEKTİ’
Maden Kanunu’nun EK Madde 1 hükümleri çerçevesinde kurumumuz tarafından işletilmesi ekonomik olmayan rezervlerin üretilmesini sağlamak, istihdam yaratmak ve kaçak ocak faaliyetlerini önlemek amacıyla atıl sahalar rödevans karşılığı ihale edilmektedir.
TTK'nın atıl sahalarındaki yer altı zenginliği, ülke ekonomisine kazandırılıyor. Kurum, daha verimli damarlara sahip olduğundan buraları değerlendirmemekteydi. Kiralama yöntemi hayata geçirilmeseydi bu kaynaklar kaçak işletmeler tarafından talan edilecek, ülke ekonomisine yansıması olmayacaktı. Maden Kanunu ile sözleşmeler güvenilir hale geldi. Böylece, yurt dışından da ülkemizin alacağı kömür miktarı azaldı.’’
‘’KURUMUN 19 SAHASINDA RÖDEVANS İŞLETMECİLİĞİ VAR’’
TTK yetkilileri, şöyle devam ettiler:
‘’TTK’nın sahalarında günümüz itibariyle 15 küçük ölçekli, 1 büyük ölçekli olmak üzere toplamda 16 adet taşkömürü sahası, 1 adet kuvars kumu sahası, 1 adet boksit sahası ve 1 adet kil sahası (montmorillonit) olmak üzere toplamda 19 sahada rödevans yoluyla özel sektör işletmeciliği devam etmektedir. Bununla birlikte 3213 sayılı Maden Kanununun ilgili maddesinin üçüncü fıkrası hükmüne dayanarak 5 adet büyük ölçekli taşkömürü sahası bölünerek yeniden ruhsatlandırılmıştır.
Yeniden ruhsatlandırılan sahalardan 4’ünün ihale süreci tamamlanmış olup, ruhsat devri işlemleri sürdürülmektedir.’’
RÖDEVANS SAHA İHALELERİ
TTK’nın yönetim kurulundan ön onay alınarak 12 Haziran 2019 tarihinde 8-10 No’lu taşkömürü sahasının kiralama ihalesi gerçekleştirildi. İhaleyi ilk üretim yılı 50.000 tondan 15 yılda toplam 787.500 ton üretim, 20 TL/Ton rödevans payı ödeme taahhüdü ile Kdz Ereğli Mad. Met. Nak. İmş. Taah. Orm. Ür. Gıda Tarım Pet. Ürün San. Tiç. A.Ş ve Elsi Mak. San. ve Tiç. Ltd. Şti ortak girişimi kazandı. İhale komisyonunun kararıyla kurumun yönetim kurulu 14 Haziran 2019 tarih ve 95 sayılı kararı ile onayladı. İhale şartnamesi gereklerini yerine getiren firmayla 24 Haziran 2019 tarihinde sözleşme imzalandı.
Alacaağzı sahasının 24.722 hektar alan, rezervi 12.000.000 ton olup 19 Haziran 2018 tarihinde çıktığı ihaleyi Erdemir Maden Ticaret A.Ş kazanmıştır, firmanın 200.000 Ton/Yıl üretim taahhüdü ve ocakbaşı satış fiyatının yüzde 0,5 oranında ruhsat devri bedeli taahhüdü bulunmaktadır, sözleşme süresi 31.12.2049’a kadardır.
2-A sahanın 44.335 hektar alan, rezervi 15.000.000 ton olup 11 Haziran 2018 tarihinde çıkılan ihaleyi Emsa Enerji Madencilik San. Tic. A.Ş kazanmıştır, firmanın 75.000 Ton/Yıl üretim taahhüdü ve ocakbaşı satış fiyatının yüzde 1,02 oranında ruhsat devri bedeli taahhüdü bulunmaktadır, sözleşme süresi 31.12. 2049’a kadardır.
2-B sahanın 41.700 hektar alan, rezervi 30.000.000 ton olup 25 Ekim 2018 tarihinde çıkılan ihaleyi Baykallar Madencilik Oto Nakliyat San. Tic. Ltd. Şti. kazanmıştır, firmanın 100.000 Ton/Yıl üretim taahhüdü ve ocakbaşı satış fiyatının yüzde 1,05 oranında ruhsat devri bedeli taahhüdü bulunmaktadır,
Bağlık İnağzı sahanın 10.712 hektar alan, rezervi 136.000.000 ton olup 22. Haziran 2018 tarihinde çıkılan ihaleyi TÜMAŞ Mermer A.Ş kazanmıştır, firmanın 2.500.000 Ton/Yıl taahhüdü ve ocakbaşı satış fiyatının yüzde 3 oranında ruhsat devri bedeli taahhüdü bulunmaktadır, sözleşme süresi de 31.12.2049’a kadardır.