Küresel pandemi Covid-19 salgını ile mücadelenin son aşamasına gelindiği bir ortamda Rusya-Ukrayna arasın daki savaşın gıda krizine kadar varan sonuçlarının yaşan dığı bir dönemde; Türkiye İstatistik Kurumu ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası işbirliği ile yürütülen tüketici eğilim anketi sonuçlarından hesaplanan mevsim etkilerinden arındırılmış tüketici güven endeksi, Haziran ayında bir önceki aya göre %6,2 oranında azaldı; Mayıs ayında 67,6 olan endeks, Haziran ayında 63,4 olarak kay da geçti.
Mevsim etkilerinden arındırılmış tüketici güven endeksi, Haziran 2022
* * *
Tüketici Güven Endeksinin Haziran/2022 Ayı verileri incelendiğinde; en fazla düşme bir alt endeks olan Gelecek 12 aylık Dönemde Hanenin Maddi Durum Endeksi Mayıs ayında yüzde 66,5 iken, Haziran ayında yüzde 59,9’a kadar inmesiyle gerçekleşmesi şeklinde ortaya çıkarken; ikinci seviyedeki düşüşün ise Mevcut Dönemde Hanenin Maddi Durum Endeksi itibarıyla Mayıs ayında yüzde 48,5 olan endeksin Haziran ayında yüzde 44,5’a kadar düşme kaydetmesiyle döviz kurun bdaki dönemsel dalgalanmalar yanında TÜİK’in Mayıs/ 2022 Ayı TÜFE oranının yüzde 73,5 lere kadar artması nın getirdiği bir sonuç. Dolayısı ile kamuoyunda öteden beri devam eden erken seçim tartışmalarına aynı zaman da nokta koyabilecek bir durum olarak algılansa da; ilk fırsatta iktisadi kırılganlığın hafifletilmesinin sağlandığı bir noktada ani bir erken seçim kararının çıkması da çok muhtemel görülebilir.
* * *
TCMB-TÜİK’in Ortaklaşa hazırladığı Haziran/2022 Ayı Tüketici Eğilim Anketi sonuçları değerlendirildiğin de; halen artışını sürdüren yüksek enflasyon ile buna ek olarak TL.deki düşen alım gücünün geldiği noktada,da yanıklı tüketim talebindeki ortaya çıkan düşüşler görü nürde yüksek enflasyonun gelecekteki toplumsal talebi olası fiyat artışlarından kaynaklı uyarması şeklinde düşü nülse de bu durum teorik olarak doğru değil. Çünkü en son açıklanan Tüketici Eğilim Anketinin bir alt verisi olan Gelecek 12 aylık dönemde dayanıklı tüketim malla rına harcama yapma düşüncesi Mayıs ayında yüzde 89 iken,müteakip ay olan haziran ayında yüzde 87,5 gibi bir orana düşmesi bu düşüncenin doğru olmadığını açıkça göstermektedir.
* * *
Sonuç olarak, siyasi otoritece Temmuz ayında beklenen asgari ücret enflasyon farkı düzenlemesi tüketiciye kısa vadede nefes aldıracak gibi görünse bile;tüketici kredi lerine getirilen son sınırlamalar, kredi kartlarında asgari ödeme miktarının %40 lara yükseltilmesi ve enflasyo nun bir taraftan artmaya devam ederken özellikle yaz mevsimi sonundan itibaren TL’de yeni bir değer kaybı dalgası beklentisiyle tüketici güveninin yeni rekor diple re yönelmesi sonucuna yol açması çok muhtemel gözük mektedir. Hal böyle iken, en son Foreks’te yer bulan haberde;Citigroup ekonomistlerine göre,”merkez banka sının para politikalarını sıkılaştırdıkları ve mal talebinin zayıfladığı ortamda dünya ekonomisinin bir resesyona girmesi olasılığının yüzde 50’ye yaklaştığı na” değinil diği bir dönemde;ABD ve Covid-19 yüzün den Çin yavaşlarken, savaş şokuyla emtia krizi yaşayan dünya nın 2022’de yıl boyunca ivme kaybetme si neredeyse kesin.Yellen bile kısa ve sığ bir resesyon fikrini pazarla maya başladı.Avrupa ise enerji kıtlığı yüzünden kışın durgunluğa girmeye aday görünmesine karşılık stagflas yon (durgunluk içinde enflasyon)saiki nin açıkça sırada beklemesine ek olarak tedarik zincirin deki bozulma ların düzelmesindeki belirsizlikler de dikkate alındığın da;görünür o ki,küresel ekonomilerle gelişmekte olan ekonomileri bu yıl sonuna kadar zor bir dönem bekliyor.