Son dönemdeki kırılganlık ve pandemi ağırlıklı olarak gıda fiyatlarındaki ortaya çıkan artışlar devam ederken, TÜRK-İŞ’e göre dar ve sabit gelirli kesimlerin harcamasında ağırlıklı yer kaplayan gıda harcamasının genel fiyat artışının üzerinde olması “yaşanan enflasyonu” daha da katlanmaz duruma getirdi. Ücretli çalışanlar ile emeklilerinin temel sorunu, elde ettikleri gelirin zorunlu harcamalarını karşılamakta yetersiz kalmasıdır. Özellikle gıda maddeleri fiyatlarında ve genel olarak enflasyonda önlenemeyen artış, hayat pahalılığını dayanılmaz bir noktaya getirdi.Bu kapsamdaki TÜRK-İŞ Araştırmasına göre 2021 Şubat ayında; Ø Dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı (açlık sınırı) 2.718,89 TL, Ø Gıda harcaması ile birlikte giyim, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu diğer aylık harcamalarının toplam tutarı ise (yoksulluk sınırı) 8.856,31 TL, Bekâr bir çalışanın ‘yaşama maliyeti’ ise aylık 3.296,62 TL oldu.Dört kişilik bir ailenin aylık gıda harcamasında (mutfak masrafı) bir ayda 67 TL, temel ihtiyaçlar için yapılması gereken toplam harcamalarda (aile bütçesi) ise 218 TL ek harcama gereği ortaya çıktı. Yılın ilk iki ayı itibariyle sadece mutfağa gelen ek maliyet 129 TL oldu. Bir yıl öncesine göre aylık gıda harcamasındaki artış 462 TL ve yapılması gereken toplam harcama 1.503 TL arttı.
* * *
Bu arada Milyonlarca ücretli çalışanın bir aylık çalışması karşılığında elde edebildiği ve -işveren ve hükümet tarafından oy çokluğuyla belirlenmiş olan- asgari ücret net 2.825,90 TL’dir. Asgari ücret ile en düşük tutarda olan işsizlik sigortası ödemesi, kısa çalışma ödeneği, nakdi ücret desteği, işçi ve esnaf emekli aylığı vb. emek gelirleri bir arada değerlendirildiğinde “insan onuruna yaraşır” geçim şartlarını sağlamanın güçlüğü ortaya çıkmaktadır. Kayıt dışı istihdam edilenler ile işsizlerin durumu ise “izahtan varestedir”.açıklamasına yer verildiği izlendi.Mamafih TÜRK-İŞ’in verileri temel alındığında “mutfak enflasyonu”ndaki değişim 2021 Şubat ayı itibariyle aynen şu şekilde;
• Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin “gıda için” yapması gereken asgari harcama tutarı bir önceki aya göre yüzde 2,53 oranında artış gösterdi.
• Yılın ilk iki ayı itibariyle fiyatlardaki artış yüzde 4,98 oranında oldu.
• Gıda enflasyonunda son on iki ay itibariyle artış oranı yüzde 20,44’dür.
• Yıllık ortalama artış oranı ise yüzde 17,68 olarak hesaplandı.
* * *
Sonuç olarak,TÜRK-İŞ hesaplamasına temel alınan gıda ürünlerinin fiyatlarında 2021 Şubat ayı itibariyle gözlenen değişim ise şu şekilde;
Süt, yoğurt, peynir grubunda; süt fiyatındaki artış bu ay da devam etti, yoğurt ve peynir fiyatı geçen aya göre değişmedi. Kutuda satılan peynirin 1 kilogram yanı sıra 0,8 veya 0,9 kilogram olarak satıldığı bilinirken, bu sefer de 0,7 ve 0,6 kg halinde raflarda yerini aldı. Hesaplamada klasik beyaz peynir (inek sütü) dikkate alınırken, koyun sütü peynirinin 60 TL/kg, keçi sütü peynirinin 73 TL/kg, tulum peynirinin 87 TL/kg ve kaşar peynirinin 70 TL/kg tutarında olduğu da dikkate alınmalıdır.
• Et, tavuk, balık, sakatat, bakliyat ürünlerinin bulunduğu grupta; kıyma ve kuşbaşı et fiyatı aylar sonra artış gösterdi. Buna karşılık sakatat (ciğer, yürek, böbrek) ürünleri fiyatı şimdilik- değişmedi, tavuk fiyatı da aynı kaldı. Balık fiyatları, geçtiğimiz aya göre yine artış gösterdi. Ancak hafta sonu sokağa çıkma yasağının balık satışlarını olumsuz etkilediği ifade edildi. Yumurta fiyatı aynı kaldı. Bakliyat ürünleri (kuru fasulye, kırmızı-yeşil mercimek, nohut, barbunya vb.) fiyatları bu ay yine değişmedi.
• Sebze-meyve fiyatları açısından. Mevsim sebze ve meyvelerinin temel alındığı hesaplamada bu ay 19 sebze ve 7 meyve olmak üzere toplamda 26 ürün yer aldı. Yaş sebze-meyve ortalama kilogram fiyatı bu ay 7,25 TL olarak hesaplandı ve geçtiğimiz aya göre (6,62 TL) artış yüzde 9,52 oranına ulaştı. Geçen ay ortalama sebze kilogram fiyatı 6,68 TL iken bu ay 7,34 TL oldu (artış oranı yüzde 9,88). Ortalama meyve fiyatı ise bu ay bu ay 7,00 TL (geçen ay 6,50 TL) olarak hesaplandı.
KAYNAK: Şubat/2021 Ayı Açlık ve Yoksulluk Sınırı (TÜRK-İŞ)
