Türk-İş tarafından, çalışanların geçim koşullarını ortaya koymak ve temel ihtiyaç maddelerindeki fiyat değişikliğinin aile bütçesine yansımalarını belirlemek amacıyla her ay yapılan açlık ve yoksulluk sınırı araştırması Eylül/2020 ayı sonuçlarına göre;4 kişilik bir ailenin açlık sınırı 2 bin 448 lira, yoksulluk sınırı ise 7 bin 973 lira olarak hesaplanırken,Araştırmaya göre, yaş sebze-meyve fiyatlarına bağlı olarak mutfak harcamasında görülen gerilemenin eylül ayında da devam ettiğine değiniliyor.Bekar bir çalışanın ‘yaşama maliyeti’ ise aylık 3 bin 2 lira 55 kuruş olarak hesaplandı.Dört kişilik bir ailenin aylık gıda harcaması (mutfak masrafı) tutarı, yılın ilk 8 ayı itibarıyla önceki yıl sonuna göre 285 lira, temel ihtiyaçlar için yapılması gereken toplam harcama ise 928 lira artış gösterdi. Son bir yıl itibarıyla bakıldığında, ortaya çıkan ek harcama gereği gıda için 385 lira, toplam hane halkı harcaması de 1248 lira olarak belirlendi.Bu arada Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin ‘gıda için’ yapması gereken asgari harcama tutarı bir önceki aya göre yüzde 2.68 oranında artış gösterdi. Yılın ilk dokuz ayı itibarıyla fiyatlardaki artış yüzde 13.18 oranına ulaştı. Gıda enflasyonunda son on iki ay itibarıyla artış oranı yüzde 18.56 oldu. Yıllık ortalama artış oranı ise yüzde 13.45 olarak hesaplandı.
* * *
Diğer taraftan araştırmaya göre süt, yoğurt, peynir grubunda nispi fiyat istikrarı sürüyor. Et, tavuk, balık, sakatat, bakliyat ürünlerinin bulunduğu grupta, et ve sakatat ile tavuk fiyatı değişmedi. Balık fiyatları ise yüksek fiyattan mevsime giriş yaptı. Yumurta fiyatı da zamlandı. Bakliyat ürünleri (kuru fasulye, kırmızı-yeşil mercimek, nohut, barbunya ve benzeri) fiyatlarında geçen aya göre bir değişiklik olmadı.Yaş sebze-meyvedeki fiyat gerilemesi bu ay da mutfak harcamasını rahatlatan temel faktör oldu. Geçen ay gerileyerek 6.59 lira olarak hesaplanan sebze-meyve ortalama kilogram fiyatı, bu ay 6,57 liraya geriledi. Eylül’de hem sebzenin hem de meyvenin ortalama kilogram fiyatı arttı. Sebze ortalama kilogram fiyatı 5,94 lira olarak hesaplanırken (geçen ay 5.88 lira), önceki ay 7.54 lira olan meyve ortalama fiyatı bu ay 7.59 lira oldu.Ekmek, pirinç, un, makarna, bulgur, irmik gibi ürünlerin bulunduğu grupta, eylülde ekmeğe yüzde 20 oranında zam yapılarak yüzde bir oranında bir artış meydana geldi.
* * *
Öte yandan da son grup içinde yer alan gıda maddelerinden, tereyağı ve margarinin fiyatı değişmedi. Zeytinyağı ve ayçiçeği yağı fiyatı arttı. Açık satılan siyah ve yeşil zeytin fiyatı bu ay aynı kaldı. Yağlı tohum (ceviz, fındık, fıstık, ay çekirdeği ve benzeri) ürünlerinde ufak tutarda fiyat ayarlaması yapıldı. Baharat ürünleri (kimyon, nane, karabiber ve benzeri) ile çay ve ıhlamur değişmedi. Bal fiyatı artarkenreçel, pekmez, şeker, tuz ve salça fiyatı aynı kaldı.Açlık ve yoksulluk sınırının aylar itibarıyla değerlendirilmesiyle ilgili Türk-İş açıklamasında; ”Toplumun önemli bir kesimini ücretli-yevmiyeli çalışanlar ve bunların emeklileri oluşturmaktadır. Devletin resmi verilerinden de görüleceği üzere, yoksul kesimlerin gıda ve konut (kira, elektrik, yakıt, su) harcamaları aile bütçesinde ağırlıklı yer kaplamaktadır. Türkiye’de en yoksul ile en zengin arasında (nüfusun yüzde 10’luk ayırımında) 13 kat gelir farkı bulunmaktadır. Toplumun ortalama geliri temel alınarak yapılan çeşitli hesaplamalara göre nüfusun neredeyse üçte biri yoksuldur. Ancak bu yıl küresel düzeyde yaşanan korona virüsün etkisiyle meydana gelen iş ve gelir kaybı nedeniyle aradaki gelir farkının ve yoksulluğun artması söz konusu olacaktır.” Şeklindeki açıklamalarının da kayda geçtiği izlendi.
* * *
Sonuç olarak,TÜRK-İŞ’in verileri temel alındığında “mutfak enflasyonu”ndaki değişim durumu 2020 Eylül ayı itibariyle; • Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin “gıda için” yapması gereken asgari harcama tutarı bir önceki aya göre yüzde 2,68 oranında artış gösterdi.
• Yılın ilk dokuz ayı itibariyle fiyatlardaki artış yüzde 13,18 oranında oldu.
• Gıda enflasyonunda son on iki ay itibariyle artış oranı yüzde 18,56 oldu.
• Yıllık ortalama artış oranı ise yüzde 13,45 olarak hesaplandı.
Buna ek olarak TÜRK-İŞ tarafından fiyat artışları konusunda yapılan açıklamada;”Dar gelirli ailelerin elde ettiği gelirin yeterli ve dengeli beslenme için gerekli harcamaları bile karşılayabilecek düzeyde olmadığı açıktır. Aileler, düşük düzeydeki geliriyle beslenme ve beslenme dışı harcamaları karşılayabilmek için çeşitli malların fiyatlarını da dikkate alarak tüketim malları arasında tercihte bulunmak zorunda kalmaktadır. Çoğu zaman fiyatı yüksek olan gıda maddeleri yerine fiyatı düşük olan gıda maddelerini seçmektedir” yönün deki açıklamalara da yer verildiği görülürken; ayrıca Bu durumda olan aileler, büyük bir olasılıkla beslenme dışı harcamalarının (kira, ulaşım, yakıt, elektrik ve benzerleri) bir kısmını da beslenme harcamalarından kısarak elde edebilmektedir. Sonuçta, gelir düzeyinin düşük ve yetersiz olması, dar gelirli kişi ve ailelerin sağlıksız ve dengesiz beslenme yapmasına yol açmaktadır.” Vurgusu yapıldığı izlendi.