Küresel pandemiCovid-19 salgını gölgesinde yapılan Haziran ayı açlık ve yoksulluk sınırı çalışması kapsamında TÜRK-İŞ tarafından yapılan açıklamaya göre;”Özellikle gıda fiyatlarında ve genel olarak temel mal ve hizmet ürünlerindeki fiyat artışı, çalışanların ve bir bütün olarak iktisaden dar ve sabit gelirli kesimlerin geçim şartlarını olumsuz etkilemeye devam ediyor. Gelir artışının sınırlı, elde edilen gelirin de temel ihtiyaçları karşılamaktan uzak olması sonucu yaşam şartları -emekçi kesim için- daha da ağırlaştığına değinilen açıklamada,”Pandemi tedbirleri çerçevesinde uygulanan ‘kısmi ve tam kapanma’ dönemleri sonrası gelen ‘kademeli normalleşme’ ile birlikte, aile bütçesinde önemli ağırlığı bulunan gıda fiyatlarındaki artış devam etti. Tarım sektörü uzmanları, gıda fiyatlarındaki artışın sadece tarladan sofraya gelme sürecindeki aracılardan kaynaklanmadığının altını çiziyor. Özellikle gıda dışı maliyetlerdeki yüksek artışın gıda fiyatlarını olumsuz etkilediğine işaret ediliyor. Üretici fiyatları ile tüketici fiyatları arasındaki yüksek oranlı fark da dikkate alındığında, özellikle gıda fiyatlarındaki artışın bir süre daha devam edeceği ortaya çıktığına değiniliyor. Bu arada TÜRK-İŞ Araştırmasının Haziran 2021 ayı sonucuna göre;
-Dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı (açlık sınırı) 2.864,82 TL, olurken,
-Gıda harcaması ile birlikte giyim, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu diğer aylık harcamalarının toplam tutarı ise (yoksulluk sınırı) 9.331,67 TL,ye çıktı.
-Bekâr bir çalışanın‘yaşama maliyeti’ ise aylık 3.473,37 TLoldu.
* * *
Konuyla ilgili TÜRK-İŞ’in açılamasının devamında;”Kuşkusuz bu tutarların çalışanlar açısından günlük hayatta bir “karşılığı”bulunmamaktadır. Kayıtlı çalışanların yarısından fazlası asgari ücret düzeyinde bir gelir elde etmektedir. Ülkedeki ortalama gelir asgari ücretin biraz üzerindedir. İşveren ve hükümet tarafından oyçokluğuyla bekar bir çalışan işçi için belirlenen net günlük asgari ücret 94,20 TL’dir. Kayıtdışı çalışan, pandemi döneminde kısa çalışma ödeneği, nakdi ücret desteği alan milyonlarca çalışanın gelir bu tutarın bile altındaolduğuna”değinilirken;Mevcut ücret düzeyi ile temel ihtiyaçlar için yapılması gereken asgari harcama tutarı arasındaki fark, gelir dağılımındaki adaletsizliğin, eşitsizliğin önemli bir göstergesi olmaktadır. Çalışanların “insan onuruna yakışır bir hayat sürdürmeleri” için uygulanması gereken ekonomik ve sosyal politikalar bilinmez değildir. Ücret politikası gelir politikası kapsamında değerlendirilmeli, özellikle vergi politikasında ücretli çalışanlar lehine düzenleme yapılması gereğine işaret edilyor. Bu arada Asgari ücret yine
Açlık sınırının altındadır. Asgari ücret ile bir kişinin yaşam maliyeti arasındaki fark 650 TL’ye ulaşmıştır. Dört kişilik bir ailenin günlük gıda harcaması (mutfak masrafı) 100 TL’ye dayanmıştır. Günlük yapılması gereken toplam harcama tutarı (aile bütçesi) ise 311 TL’ olduğu” vurgulanıyor.
* * *
Sonuç olarak,TÜRK-İŞ’in verileri temel alındığında “mutfak enflasyonu”ndaki değişim Haziran 2021 Mayıs itibariyle;
-Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin “gıda için” yapması gereken asgari harcama tutarı bir önceki aya göre yüzde 1,22 oranında artış gösterdi.
-Yılın ilk altı ayı itibariyle fiyatlardaki artış yüzde 10,61 oranında gerçekleşti.
-Gıda enflasyonunda son on iki ay itibariyle artış oranı yüzde 17,84 oldu.
-Yıllık ortalama artış oranı ise yüzde 18,08 olarak hesaplandı.Hal böyle iken;TÜRK-İŞ hesaplamasına temel alınan gıda ürünlerinin, doğrudan piyasadan derlenen fiyatlarında Haziran 2021 itibariyle gözlenen değişim -harcama grupları itibariyle;
-Süt, yoğurt, peynir grubunda; bu ay yine önemli bir fiyat değişikliği tespit edilmedi. Sütte beklenen fiyat artışı -şimdilik- gerçekleşmedi. Kutuda satılan beyaz peynirde gramaj 700 grama kadar düştü.
-Et, tavuk, balık, sakatat, bakliyat ürünlerinin bulunduğu grupta; et yine zamlandı, Kurban Bayramı öncesi kuşbaşı kilogram fiyatı 3 ve kıyma kilogram fiyatı 2 lira artış gösterdi. Tavuk fiyatı genelde aynı kaldı. Balık sezonunun sona ermesiyle birçok balıkçı satış yapmazken, açık olanlarda kültür balıkları ağırlıklı oldu. Sakatat (ciğer, yürek, böbrek) ürünlerinin fiyatı bu ay da değişmedi. Yumurta fiyatı artış gösterdi. Bakliyat ürünleri (kuru fasulye, kırmızı-yeşil mercimek, nohut, barbunya vb.) bazı marketlerde farklı ürün markalarıyla raflarda yerini aldı ve ortalamada fiyat artışı görüldü.
-Ekmek, pirinç, un, makarna, bulgur, irmik gibi ürünlerin bulunduğu grupta; ekmek fiyatı -fırıncıların zam talebine rağmen- değişmedi. Un ve irmik fiyatında bir ‘ayarlama’ dikkati çekerken, diğerleri aynı kaldı, ancak bulgurun fiyatı arttı.
-Son grup içinde yer alan gıda maddelerinden; tereyağı fiyatı aynı kaldı, zeytinyağı fiyatı ile bazı ürünlerde arttı ama ortalamada fazla etkisi olmadı. Ayçiçeği yağı fiyatı genelde artış gösterdi. Siyah ve yeşil zeytin ortalama fiyatı arttı.
KAYNAK: Haziran/2021 Ayı Açlık ve Yoksulluk Sınırı (TÜRK-İŞ)