Konuyla ilgili olarak Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın, “Ülke risk primimiz 267 puan ile Mayıs 2018’den beri en düşük se viyeye ulaştı. 2019’da ekonomide ortaya koyduğumuz performans, ülkemize güveni artırdı. 2020’de bunu çok daha ileri taşıyacağız” şeklindeki söyleminine baktığımızda bakınız Piri Reis Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu nasıl yorumluyor;” Türkiye'nin bulunduğu bölge itibarıyla jeopoli tik risklerin çok sıcak olduğunu anımsatan Aslanoğlu, kredi risk primindeki (CDS) iyileşmenin son 5-6 aylık bölümdeki gelişmeler den ve küresel risk iştahındaki artıştan kaynaklandığını, bu durumun biraz daha devam edebileceğini”değerlendirirken,Aslanoğlu, kredi derecelen dirme kuruluşlarından kısa vade de not artışı beklemediğini, görü nüm üzerinde artış olabileceğini”belirtiyor.Bu çerçevede diğer bir yorumda bulunan Marmara Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Burak Arzova ise;Büyümenin baz etkisi nedeniyle yüksek gelme ihtimalinin oldukça kuvvetli olduğunu ancak sürdürülebilirliğini görmek için zamana ihtiyaç duyulacağını düşünüyorum. Büyümey le birlikte geri gelecek olan güven CDS'leri daha da aşağıya çeke cek."derken;” Bu noktada en önemli hususların ekonominin kendi işleyişine bırakılması ve daha fazla müdahaleye imkan tanınmama sı olduğunun altını çizen Arzova,"Sağlıklı bir ekonomi aynı zaman da öngörülebilir kararlar mekanizmasının da bir bütünüdür. Yatı rımcı öngörülebilir olduğu sürece o ekonomiye yatırım yapar, ön görülebilirlik azaldığında ise o ekonomiden yavaş yavaş çıkmaya başlar."Sözleri yanısıra; Arzova, not artışı için henüz erken olduğu nu, kredi derecelendirme kuruluşlarının genel gidişatı görmek iste yeceğini belirtmesi de jeopolitik ve jeostratejik değişkenlerin bu kadar hareketli olduğu ortamda iyimserlik için henüz vakit erken olarak görünüyor.
* * *
Mamafih yabancı fonlar açısından artık Türkiye’de bir zamanlar 500 lerin üstünde olan CDS risk priminin 267 puana kadar düşme si değerlendirildiğinde; bahsi geçen yabancıların Türkiye pozisyon larını yurtdışında, CDS ve opsiyonlar üzerinden aldıkları dikkate alındığında,bize olan getirisinin olup olmadığına bakmak lazım. Nitekim 2019’da yabancılar sadece 450 milyon dolar civarında hisse alıp, 3 milyar dolarlık DİBS satmışlar.Bu ne anlama geliyor;
Hazine itfa ettikçe ona göre de taksit taksit tüyecekler.Hal böyle iken görünür o ki yılbaşından bu yana TCMB kamu bankaları vası tasıyla 30 milyar dolar döviz satarak TL’yi savunmuş olabilir.An cak orta ve uzun vadede bu durum ne kadar devam eder? TCMB’ nın gerçekte daha şimdiden olası kur ataklarına karşı önlemini al ması lazım.Zira Reuters’ın gelişmekte olan ülkelerin piyasa para birimlerine yönelik düzenlediği ankette bu ülkelerin para birimle rinin 2020’de dolara karşı değer kaybedeceği ve 2019 sonunda ya şanan kısa süreli yükselişin sona ereceği öngörülürken,Ankete gö re liranın 12 ay sonra dolar karşısında yüzde 9 değer kaybederek 6.40’a yükselmesi bekleniyor.Anketten çıkan bir diğer sonuca gö re, lira tahmini veren 20’den fazla kurumun tahminlerinin medya nına göre dolar/TL’nin bir ay sonra 5.97, üç ay sonra 6, altı ay son ra 6.15, 12 ay sonra ise 6.40 olması bekleniyor.Bu kapsamda daha önce de Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası(TCMB)’nin düzenle diği ankette de 12 ay sonrası için dolar/TL için 6.43 seviyesinin beklendiği açıklanmıştı.
* * *
Diğer taraftan CDS Risk Primi mukayesesi açısından gelişmekte olan ülkelerin durumunu incelediğimizde;Türkiye’nin CDS Risk Priminin 260 lara kadar düşmesinin nedeni ekonomik aktivitedeki yavaşlamayla birlikte yabancı para ihtiyacının azalması etkili olma sından kaynaklandı.Böylece Ülkemizin CDS Risk Primi, 300 baz
puanın altına geriledi fakat, halen CDS liginde yıllarca başa baş mücadele ettiği Rusya, Brezilya, Güney Afrika, Hindistan, Malez ya, Endonezya, Çin, Kore ve Kolombiya'nın açık ara farkla gerisin den gelmeye devam ediyor. Türkiye'nin borçlanma maliyetini belirleyen 5 yıllık kredi iflas temerrüt sigortası (CDS) puanı 2010 yılında 142 baz puan ile Endonezya,Rusya, Hindistan, Kolombiya' dan daha düşük, Güney Afrika, Brezilya ve Kore ile ise yakın sevi yelerdeydi. Bugün ise Türkiye'nin risk primi Kore'den 12 kat, Çin' den 9 kat, Malezya'dan ise 8 kat daha fazla. konomik büyüme için sürekli dış kaynak arayışı içinde olan Türkiye CDS maliyetlerinin artmasıyla muadil ülkelere oranla yüksek maliyetlerle borçlanma ya başladı. Üstelik risk primi sadece kamunun aldığı kredileri değ il, tüm borçlanma araçlarını da etkiliyor.Yurtdışından kaynak te min eden Türk şirketler daha yüksek faiz ödemek durumunda ka lırken, kredi kullanan vatandaşların da ödediği faiz CDS puanı do layısıyla diğer ülkeler oranla daha yüksek oluyor.
* * *
Sonuç olarak,finasal kırılganlık halen kendisini bir şekilde hisset tirirken,CDS Risk Primimiz de bunu diğer ülkelerle yapılan muka yeseye göre doğruluyor.
Turkey 5 Years CDS - Historical Data
CDS Value
269.74 13 Jan 2020 22:45 GMT+0 CDS Duration
5 Years Turkey
The Turkey 5 Years CDS value is 269.74 (last update: 13 Jan 2020 22:45 GMT+0).
Esas olarak Türkiye’nin mevcut durumunu CDS Risk Primini olabildiğinde en asgari düzeye düşürerek yabancı yatırımcılar nezdinde yatırım yapılabilir Ülke pozisyonuna gelebilmesi yö nünden öncelikle parlamenter demokrasi sistemine geçilerek önceki fabrika ayarlarında olabilecek en kısa sürede geçmesi gerekiyor.Bir an önce yapılması zorunlu reformlar da bu duru ma eklenebilir.Bunun için mevcut sistem değişikliği yapılma dan önceki tabloya bakmak da yeterli olabilir.