Küresel bazdaki resesyon(durgunluk)olgusunun son dönemde oldukça belirginleşmesi sonrası; Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) 2020 mart dönemi iktisadi yönelim istatistikleri ve reel kesim güven endeksini (RKGE) açıkladı.Buna göre; 2020 yılı mart ayında RKGE,bir önceki aya göre 7,2 puan azalarak 99,7 seviyesinde gerçekleşti. Endeksi oluş turan anket sorularına ait yayılma endeksleri incelen diğinde, mevcut mamul mal stokuna ilişkin değerlen dirmeler endeksi artış yönünde etkilerken,gelecek üç aydaki ihracat sipariş miktarı,genel gidişat,gelecek üç aydaki üretim hacmi, sabit sermaye yatırım harca ması, gelecek üç aydaki toplam istihdam miktarı, mevcut toplam sipariş miktarı ve son üç aydaki toplam sipariş miktarına ilişkin değerlendirmeler endeksi azalış yönünde etkiledi. 2020 yılı Mart ayında İktisadi Yönelim Anketi sonuçları, imalat sanayinde faaliyet gösteren 1804 işyerinin yanıtlarının ağır lıklandırılıp toplulaştırılma sıyla elde edilerek değerlendirildi. Mevsimsellikten arındırılmış reel kesim güven endeksi (RKGE-MA) bir önceki aya göre 8,1 puan azalarak 98,6 seviyesinde gerçekleşti.
* * *
Bu arada piyasalarda pandemik koronovirüsünün ya rattığı panik havasını kullanan fırsatçılar da derhal her zamanki gibi aşırı fiyat arttırma gayretlerini öne çıka rırken;
– Şubat ayında bir asgari ücretle TÜİK madde sepetin de kilogram fiyatı 47.8 TL olan dana etinden 48.6 kilo alınabilirken, salgının ardından ortalama market fiyatı 54.3 TL olan dana etinden 42.7 kilo alınmaya başlan dı. Buna göre asgari ücrette salgınla dana etinde yaşa nan kayıp 5,9 kilo olarak hesaplanıyor.
– Şubat ayında TÜİK sepetinde kilogram fiyatı 11.49 TL olan tavuk eti 12.35 TL’ye çıktı. Asgari ücretle 202 kilogram alınan tavuk eti 14 kilogram kayıpla 188 kilograma geriledi.
– Benzer şekilde şubatta kilogramı 25.4 TL olan zeytinden 91 kilogram alınabilirken, Martta fiyatın 28.5 TL olmasıyla birlikte 81.5 kilogram alınmaya başlandı. Zeytinde kayıp 9.5 kilo.
– Şubatta 500 gramlık paket fiyatı ortalama 1.75 TL olan makarnadan asgari ücretle 1328 adet alınabilirken, mart ayında ortalama fiyatın 2.75 TL’ye yükselmesiyle birlikte 787 adet alınabiliyor.
– Şubatta TÜİK madde sepetinde 1 kilogram fiyatı 9.7 olan pirincin fiyatı da salgınla birlikte 11.4’ye yükseldi. Asgari ücretle alınabilen 239 kilogram pirinç de 203 kilograma geriledi. Kayıp 36 kilogram.
– Şubatta TÜİK madde sepetinde 1 kilogram fiyatı 4.9 olan bulgurun fiyatı da salgınla birlikte 5.5 TL oldu. Asgari ücretle 474 kilogram alınabilen bulgur, salgınla birlikte 52 kilo azalarak 422 kilograma geriledi.
* * *
Sonuç olarak,özetle belirtmek gerekirse;şubat/2020 ayındaki aynı paranın satınalma seviyesine göre de Mart/2020 ayı içinde miktarlar bahse konu fiyat artış ları sebebiyle göreceli bir şekilde küçüldü.Bu gelişme ler aşırı spekülatif fiyat artışlarının getirdiği ortamda mutlak şekilde caydırıcı tedbirler alınmasını da gerek tiriyor.Hal böyle iken, İmalat sanayisi genelinde kapa site kullanım oranı (KKO), martta bir önceki aya göre 0,7 puan azalarak yüzde 75,3 seviyesine geriledi. Mer kez bankasından yapılan açıklamaya göre, mevsimsel etkilerden arındırılmış kapasite kullanım oranı da (KKO-MA) bir önceki aya göre 0,4 puan azalarak yüz de 76,2’ye düştü. Kasım-Aralık 2019’dahatırlanacağı üzere %77’nin üzerine çıkan kapasitre kullanım oranı 2020 ilk iki ayda da %75,5 ve %76 seviyesindeydi. Önümüzdeki ayların verileri içinde koronavirüs bağ lantılı karantina önlemleri nedeniyle hem iç talepte hem de ihracat talebinde beklenen düşüş, kapasite kullanım oranını bu aya göre daha sert şekilde aşağı ya çekeceği yönünde beklentiler söz konusu iken, özellikle ikinci çeyrek verisi,hastalığın yayılma sey rinde bir iyileşmeye bağlı olarak karantina önlemleri uzatılmadığı koşullarda şimdilik en ağır hasarın yaşa nacağı dönem olacak gibi görünüyor