Küresel pandeminin mutasyona uğrayarak Delta varyantı adı altında günümüzdeki yayılımını sürdürürken; Bloomberg HT Tüketici Güven Ön Endeksi Ağustos ayında bir önceki ayın nihai endeksine göre yüzde 14,03 azalarak 55,95 değerini aldığı izlendi.Endeksin detaylarına bakıldığında, tüketicinin mevcut durum algısında ve geleceğe ilişkin beklentilerinde gerileme yaşandığına tanık olunurken;pandemiye yönelik kapanmaların ardından iki ay yükseliş yaşayan Tüketici Güveninin Ağustos ayının ilk yarısında tekrar gerilediği görüldü. Bu arada birbirini izleyen yangın ve seller ile yaşanan afetler ile pandemiye yönelik vaka ve kayıp sayılarındaki artış güven kaybının nedenleri arasında gösteriliyor. Hal böyle iken,Temmuz ayında toparlanma eğiliminde olan TL’nin tekrar değer kaybetmesi ve enflasyonun yükseliş eğilimini sürdürmesi de güven kaybına yol açan diğer faktörler olarak öne çıktı.
* * *
Bu çerçevede,BloombergHT Tüketici Beklenti Ön Endeksi de bir önceki aya göre yüzde 17,79 azalarak 63,14 değerinialdı.Ayrıcaiçinde bulunduğumuz dönemin dayanıklı tüketim malları ile otomobil ve konut alımı için uygunluğunu ölçmeye çalışan Bloomberg HT Tüketim Eğilimi Ön Endeksi ise yüzde 29,22 gerileyerek 27,60 oldu. Özellikle konut ve otomobil alım istekliliğindeki düşüşün bu gerilemede etkili olduğu da izlendi.Çok tabii olarak bu sert düşüşte dövizdeki dalgalanmaların zaman zaman ortaya çıkarak gelecekle ilgili beklentileri olumsuz etkilemesi yüzünden;konut ve otomobil sektörlerindeki talebi olumsuz etkilemesiyle de tetiklendiği anlaşılıyor.Diğer yandan Türkiye İstatistik Kurumu ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası işbirliği ile yürütülen tüketici eğilim anketi sonuçlarından hesaplanan mevsim etkilerinden arındırılmış tüketici güven endeksi,geçtiğimiz Temmuz ayında bir önceki aya göre %2,7 oranında azalma gösterirken; Haziran ayında 81,7 olan endeks, Temmuz ayında 79,5 olmuştu.Bu düşmeleri Hanenin Maddi Durum Endeksi Haziranda 61,0 iken,Temmuz ayında %5,1 oranında azalarak 57,9 olmuş;Hanenin Maddi Durum Beklentisi de Haziran ayında 82,9 iken, Temmuz ayında %3,8 oranında azalarak 79,8 düşerken,Genel Ekonomik Durum Beklentisi Endeksi Haziran ayında 86,0 iken, Temmuz ayında %3,3 oranında azalarak 83,2’yedüşerken,Dayanıklı Tüketim Mallarına Harcama Yapma Düşüncesi Endeksi Haziran ayında 96,9 iken, Temmuz ayında %0,1 oranında artarak 97,0’a çıkmıştı.
* * *
Sonuç olaraki,Ağustos ayı BlombergHT Tüketici Güven Ön Endeksindeki sert düşüş bir kısım belirsizliklerin sürdüğü bir ortamda toparlanma konusundaki endişenin piyasalara hakim olmasından kaynaklandığı da düşünülebilir. Bu nunla beraber Bloomberg HT’ye konuk olan Fitch Kıdemli Direktörü Paul Gamble,kuruluşun Türkiye'nin kredi notunu “BB-görünümünü ise “durağan” olarak teyit etmesine ilişkin paylaştığı değerlendirmesinde;” Türkiye’nin bu yılki büyüme ve enflasyon tahmini hakkında yaptığı yorumda, büyüme tahminini yüzde 6,3'ten yüzde 7,9'a yükselttiklerini, enflasyonun ise 2021 sonunda yüzde 16,9'a gerilemesini beklediklerini açıklarken;Merkez Bankası'nda politika belirsizliğinin değerlendirmeyi etkilediğini belirten Gamble, para politikası üzerindeki baskının faiz artırımını zorlaştırdığına işaret etti.Gamble’nin,Türkiye ekonomisinin makro verilerine dair yaptığı değerlendirmede,“İkinci çeyrekte ekonominin daha dirençli olduğunu gördük, önceden beklediğimizden daha güçlü geçti.Mali politikalarda hala bir alan olduğunu düşünüyoruz.” Sözleri biraz olsun yüreklere su serpiyor.Mamafih bu kapsamda Türkiye’deki ekonomi yapısıyla çok yakından ilişkili olan Pandemiyle beraber düzensiz göç azalsa da son dönemde yaşanan gelişmeler göç hareketlerinin hızlanacağına işaret ediyor.Yasal yollardan girerek farklı statülerde Türkiye’de bulunan yabancı sayısının yaklaşık 5 milyon kişiye ulaştığı belirtiliyor.5 milyon nüfusunda yaklaşık 1 milyon kadarı ise kayıt dışı istihdam olarak çalışıyor.Dolayısı ile Türkiye'de yabancılar, çalışma iznine sahip olmaları durumunda kayıtlı işgücüne dâhil olabiliyor. Geçici koruma sağlanan yabancılara, mevsimlik tarım işçiliği veya hayvancılık gibi bazı sektörlerde sağlanan izin muafiyeti ise bunun dışında tutuluyor.