Türkiye İstatistik Kurumu ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası işbirliği ile yürütülen tüketici eğilim anketi sonuçlarından hesaplanan mevsim etkilerinden arındırılmış tüketici güven endeksi, Aralık/2020 ayında aynı düzeyde kalarak 80,1 değerini aldığı görüldü.
* * *
Bu arada geçen 12 aylık döneme göre mevcut dönemde hanenin maddi durumu endeksi Kasım ayında 66,6 iken, Aralık ayında %0,7 oranında azalarak 66,1 oldu. Bu düşme daha ziyade döviz kurundaki yukarı yönlü dalgalanma ve çift rakamda artış yönünde seyreden enflasyon oranının yükselmesinden kaynaklandı. Hal böyle iken,Gelecek 12 aylık döneme ilişkin hanenin maddi durum beklentisi endeksi Kasım ayında 79,0 iken, Aralık ayında %0,2 oranında azalarak 78,9 oldu. Bu kapsamda kayda geçen düşme de yine yükselen kur farkı ile enflasyon artışıyla çok yakından ilişkili bulunuyor.Gelecek 12 aylık döneme ilişkin genel ekonomik durum beklentisi endeksi Kasım ayında 78,7 iken, Aralık ayında %5,2 oranında artarak 82,9 oldu ise de;geçen 12 aylık döneme göre gelecek 12 aylık dönemde dayanıklı tüketim mallarına harcama yapma düşüncesi endeksi Kasım ayında 96,2 iken, Aralık ayında %3,8 oranında azalarak 92,6 oldu.Anket sonuçlarından hesaplanan tüketici güven endeksi 0-200 aralığında değer alabilmektedir. Tüketici güven endeksinin 100'den büyük olması tüketici güveninde iyimser durumu,100'den küçük olması da tüketici güveninde kötümser durumu gösteriyor.
* * *
Okuyucularımıza hatırlatma yapmak bakımından;tüketici eğilimine ilişkin endekslerden, mevcut tüketimin finansmanı amacıyla borç kullanma ihtimali endeksinin artması iyimser durumu,azalması ise kötümser durumu göstermektedir. Benzer şekilde tüketici fiyatlarının değişimine ilişkin düşünce ve beklenti endekslerinin artması tüketici fiyatlarında düşüş düşüncesini/beklentisini, azalması ise tüketici fiyatlarında artış düşüncesini/ beklentisini göstermektedir. İşsiz sayısı beklentisi endeksinin artması işsiz sayısında azalma beklendiğini, endeksin azalması ise işsiz sayısında artış beklendiğini ifade etmektedir.Bu yöndeki verilere dikkat edildiğinde Tüketici güven endeksi ve alt endekslerinin bağımsız değişkenler olarak bir arada kullanıldığı genişletilmiş modelin yalnızca tüketici güveni endeksinin kullanıldığı eksik genişletilmiş modele göre daha iyi öngörü sonuçları vermesi,tüketici güven endeksini oluşturan sorulara ilişkin alt endekslerin de toplam endeksin ötesinde öngörü gücü olduğunu da göstermektedir.
* * *
Sonuç olarak,Tüketici güven endeksi hesaplanırken endeksi oluşturan sorulara ilişkin alt endeksler Avrupa Birliği’nin de kullandığı denge yöntemine göre hesaplanmaktadır. Denge, toplam cevap verenlerin içerisinde pozitif ve negatif cevap verenlerin yüzdelerinin farkı alınarak hesaplanmakta ve bu farka 100 eklenerek her bir soru için ayrı yayılma endeksi oluşturulmaktadır.Daha sonra tüketici güven endeksine seçilen soruların yayılma endekslerinin aritmetik ortalaması alınarak genel endeks hesaplanmaktadır.Tüketici güven endeksinin karar alıcı mekanizmalar tarafından gelecek dönemlerde tüketimin nasıl bir seyir izleyeceği ya da ekonomik büyümenin tüketici davranışlarından nasıl etkileneceği gibi amaçlar için kullanılmasında, endeks içinde tüketim ile daha güçlü ilişki içinde olan sorulara daha yüksek ağırlıklar verilerek öngörü hatalarının düşürülebileceği düşünülmektedir. Dolayısıyla Tüketici Eğilim Anketi ile; tüketicilerin, harcama davranışlarının ve beklentilerinin değerlendirilmesine yönelik olarak,genel ekonomik duruma, iş bulma olanaklarına, piyasalardaki gelişmelere ve kişisel mali durumlarına ilişkin eğilimlerinin ve beklentilerinin öğrenilmesi, yakın gelecekte yapılması planlanan harcamalara ilişkin aylık tüketici eğilimlerinin saptanması amaçlanmaktadır.