Küresel anlamda Çin’den sonra ABD ve Avrupa’ya sıçrayan korono salgınının DSÖ’ce de pandemik ilan edilmesinden sonra ABD başkanının,“federal hüküme tin tüm gücünü kullanabilmek için’ulusal acil durum ilan ettiğini belirterek,tüm eyaletlere virüsle savaşmak için acil durum merkezleri kurmaları çağrısında bulun ması sonrasında; yapılan açıklamaya göre ayrıca Sağ lık Bakanlığı’na daha fazla yetki verilecek ve sağlık sektöründeki aktörlerin belirli yasalara uymalarına ge rek kalmadan daha esnek hareket etmelerine olanak tanınacak.Avrupa cephesinde ise İtalya başta olmak üzere korono salgının geniş yelpazede yayılması üze rine Tüm hudut kapıları Almanya, İspanya, Fransa, Avusturya,Norveç,Danimarka, İsveç,Belçika, Hollan da’dan gelen yolculara geçtiğimiz pazar günü için sa at 08.00 den itibaren kapatıldı. Çok tabii olarak koro no virüsünün en olumsuz etkisi bu yıl için turizmde hissedilecek gibi görünüyor.Çünkü Türkiye Otelci ler Federasyonu (TÜROFED) Başkanı Sururi Çorabatır, bütün dünyada panik etkisi yaratan koronavirüs nede niyle, tatil rezervasyonlarında yavaşlama olduğunu, bu yüzden Türkiye'deki turizm bölgelerinde nisan ayı başında açılacak otellerin, açılışlarını nisan sonuna er telediğini açıkladı.Gerçekte en büyük risk ise korono virüsünün küresel ekonomiyi vurması;virüs nedeniy ke bazı sektörler çok ağır yara alırken,bazı sektörlerde de talep patlamasından kaynaklanan gelişmeler de ol du.
* * *
Bu arada öteden beri süregelen durgunluğun yansıma sı olarak Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre Perakende satış hacmi ocak ayında beklentilerin altında gerçekleşti. Buna göre; Sabit fiyatlarla peraken de satış hacmi (2015=100) 2020 yılı Ocak ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %9,6 arttı.Aynı ayda gı da,içecek ve tütün satışları %5,5,gıda dışı satışlar(oto motiv yakıtı hariç) %13,6, otomotiv yakıtı satışları da %5,8 arttı. Sabit fiyatlarla perakende satış hacmi 2020 yılı Ocak ayında bir önceki aya göre %0,8 azaldı. Ay nı ayda gıda, içecek ve tütün satışları %0,1, gıda dışı satışlar (otomotiv yakıtı hariç) %1,8 azalırken, otomo tiv yakıtı satışları %1,0 oranında artış kaydetti.Cari fi yatlarla perakende ciro 2020 yılı Ocak ayında bir önce ki yılın aynı ayına göre %20,6 arttı. Aynı ayda gıda, içe cek ve tütün satışları %17,7,gıda dışı satışlar (oto motiv yakıtı hariç) %23,2, otomotiv yakıtı satışları da
%18,9 arttı. Cari fiyatlarla perakende ciro 2020 yılı
Ocak ayında bir önceki aya göre %0,2 arttı. Aynı ay da gıda, içecek ve tütün satışları %0,8, otomotiv yakı
tı satışları %2,3 artarken, gıda dışı satışlar (otomotiv yakıtı hariç) %1,0 azaldı.
* * *
Sonuç olarak,bu yansıma CDS risk primine de olunca Türkiye CDS 5 Yıllık USD (TRGV5YUSAC=R) gö rünüme göre 489,12 -7,87 -1,58% şeklinde gerçekleş ti.Risk priminin yükselmesinde daha çok finansal kırıl ganlık ağırlık taşıyor.Coğrafi açıdan stratejik bir ko numda yer alan ve de uzun yıllar hem sınırları içinde hem sınırları dışında terörle mücadele eden Türkiye gibi bir ülke için ülke riski politik faktörlerden fazla sıyla etkileniyor olması son derece olağan bir durum. Ancak ekonomik faktörlerin de ülke risk algısı üzerin de son derece etkili olduğu bilinmektedir.Bu nedenle bir risk göster gesi olan CDS’lerde meydana gelen ani değişimlerin nedenleri araştırılırken ekonomik ve poli tik faktörlerin birlikte değerlendirilmesi son derece sağlıklı olacaktır.Hadiseye bu yönüyle bakıldığında netice olarak Türkiye’ye ait risk algısının düşük sevi yelerde tutulmasının ve ülkeye daha fazla yatırım çe kilmesinin yolunun hem ekonomik hem de politik istikrardan geçtiğini de ayrıca belirtmek zorundayız. Özetle son dönemdeki gelişmeler ve risk algılamasın daki artışlara bakılırsa;global açıdan küresel resesyo nun üstüne bir de korono virüs salgını paniği eklendi. Korono virüsü salgının en fazla zarar verdiği sektör uluslar arası hava yolu şirketleri oldu. 2020 yılındaki jeopolitik ve jeostratejik riskler yanında içsel ve dış sal değişimlerin etkileşimlerine göre bir kısım risk belirsizliklerinin netleşmesi halinde çözüm için tole rasyonu da söz konusu olabilecek.