TÜRKİYE EKONOMİSİNDE EKİM/2019 AYI
ENFLASYON ORANI NE DURUMDA?
Bir sonraki ayın ilk haftasında TÜİK tarafından periyodik olarak açıklanan verilerden Ekim/2019 Ayı TÜFE oranı bir önceki aya göre %2 bir önceki yılın Aralıkayına göre %10,59 oranında,yılın aynı ayına göre de %8,55 oranında; aniki aylık ortalamalara göre de %16,81 oranında artış kaydederken, ana harcama grupları itibarıyla 2019 yılı Ekim ayında endekste yer alan gruplardan, konutta %3,55, gıda ve alkolsüz içeceklerde %1,65, haberleşmede %1,43 ve ulaştırmada %1,17 artış gerçekleşti. Bu arada 2019 yılı Ekim ayında endekste yer alan gruplardan sadece eğlence ve kültür grubunda %0,59 oranında düşüş gerçekleşirken, TÜFE'de, bir önceki yılın aynı ayına göre sağlık %14,24, eğitim %14,20, lokanta ve oteller %13,71 ve çeşitli mal ve hizmetler %13,43 ile artışın yüksek olduğu diğer ana harca ma grupları oldu.Bu kapsamda işlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler ve tütün ile altın hariç TÜFE'de 2019 yılı Ekim ayında bir önceki aya göre %1,58, bir önceki yılın Aralık ayına göre %9,66, bir önceki yılın aynı ayına göre %7,64 ve on iki aylık ortalamalara göre %16,09 artış
Oldu.
* * *
Ekim 2019'da endekste kapsanan 418 maddeden; 33 madde nin ortalama fiyatlarında değişim olmazken, 289 maddenin ortalama fiyatlarında artış,96 maddenin ortalama fiyatların da ise düşüş gerçekleşti.
Hal böyle iken,TÜİK’in Yurtiçi Üretici Fiyat Endeksine bakıldı ğında ise;. (Yİ-ÜFE), 2019 yılı Ekim ayında bir önceki aya göre %0,17, bir önceki yılın Aralık ayına göre %6,71, bir önceki yılın aynı ayına göre %1,70 ve on iki aylık ortalamalara göre %22,58 artış gösterdi. Sanayinin dört sektörü nün bir önceki aya göre değişimleri; madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %1,32, ima lat sanayi sektöründe %0,03, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımı sektö ründe %1,35, su temini sektöründe %0,96 artış olurken; Bir önceki aya göre en fazla artış; %9,59 ile ham petrol ve doğal gaz, %2,62 ile diğer ulaşım araçları, %2,47 ile tütün ürünleri olarak gerçekleşti.Ana metaller %2,21, kağıt ve kağıt ürün leri %1,26, ağaç ve mantar ürün leri (mobilya hariç) %0,34 ile bir önceki aya göre endekslerin en faz la düştüğü alt sektörler olarak kayda geçti. Bu kapsamda son açıkla maya göre de önümüzdeki yıl başından itibaren TÜİK tarafından belirlendiği açıklanan yıllık vergi,harç ve cezaların % 22,58 oranın da arttırılmasıyla ortaya çıkan ikilemli durumun mevcut tartışmaları daha da alevlendirdiği görülüyor.Çünkü açıkça belirtmek gerekirse TÜİK’in 12 aylık açıkladığı enflasyon oranı ile 2020 Yılı vergi, harç ve cezalardaki %22.58 oranındaki yapılan artış arasındaki fark ciddi şekilde çelişki oluşturuyor. Gerçekte önümüzdeki yıla yönelik vergi, harç ve cezalardaki yapılacak artışın TÜİK tarafından Aralık/ 2019 Ayı TÜFE enflasyon oranının yayımlanması sonrası belirlenmesi gerektiği halde yıl sonuna kadar yaklaşık iki ay kala Aralık ayı enf lasyon oranı belli olmadan çok erken açıklamaya gidilmesi de yine çelişkilerden biri durumunda.
* * *
Sonuç olarak,öteden beri gereksinimi her geçen gün artan toplum sal ekonmik güvenin kurumsal anlamda sağlanması yanında,yaban cı sermayeye duyulan ihtiyacın finansal açıdan arttığı bir ortamda; hem yabancı sermayenin akışı açısından,hem iç ve dış piyasalara güven telkini yönünden iktisadi verilerin sağlıklı olması büyük önem taşıdı ğından,özellikle TÜİK verilerinin tespitinde yaşanan zorluklar sebebiyle AB standartlarına uyumu büyük önem taşımaktadır. Kaldı ki enflasyon sepetinde yer alan kalemlerden fiyatı hiç artmayan ya da düşük artan kalemlerin ağırlıklarının arttırılırken; diğerlerinin fiyat ları daha fazla arttığı halde ağırlıklarının olabildiğince azaltıla rak enflasyon verisinin hesaplanması cihetine gidilmesi yöntemi, çarşı-pazar fiyatları mukayesesinde reel anlamda gerçekle başdaş mamaktadır.Çünkü bundan yaklaşık üç ay önce vatandaş sadece zorunlu çarşı-pazar ihtiyaçlarını karşılamak için 70,00 TL.harcarken bugün aynı kalemler için bu harcamayı neredeyse yüzde yüz arttıra rak 140,00 TL.gibi zorunlu harcama yapması enflasyon oranını tartışmalı hale getirmektedir. Bunun Dünyadaki örnekleri de olduk ça fazladır. En doğrusu AB standardında veri tarfiğinin uygulama ya konulması ve en fazla kabul gören Dünya standartları ile uyum laştırma yoluna gidilmesi daha sağlıklı olacaktır.
KAYNAK:Ekim/2019 Ayı TÜFE ve Yİ-ÜFE Enflasyon Oranları (TÜİK)
