Öteden beri akaryakıt fiyatlarına yapılan zamların süreğenleşmesi sonrasında girdi maliyetlerinde or taya çıkan artışların gölgesinde Türkiye İstatistik Kurumu’nun en son Mayıs/2022 Ayına ait açıkla dığı “Tarım Ürünleri Üretici Fiyat Endeksi”ne göre; Tarım-ÜFE'de (2015=100), 2022 yılı Mayıs ayında bir önceki aya göre %16,18, bir önceki yılın Aralık ayına göre %100,17, bir önceki yılın aynı ayına göre %154,97 ve on iki aylık ortalamalara göre %57,05 oranında artış olurken; sektörlerde bir önceki aya göre ormancılık ürünleri ve ilgili hizmetlerde %6,11, balık ve diğer balıkçılık ürünlerinde %9,46 ve tarım ve avcılık ürünleri ve ilgili hizmetlerde %16,73 artış gerçekleşti.
Tarım-ÜFE yıllık değişim oranı (%), Mayıs 2022
* * *
Sektörlerde bir önceki aya göre ormancılık ürünleri ve ilgili hizmetlerde %6,11, balık ve diğer balıkçılık ürünlerinde %9,46 ve tarım ve avcılık ürünleri ve ilgili hizmetlerde %16,73 artış gerçekleşti. Ana gruplarda bir önceki aya göre tek yıllık bitkisel ürünlerde %4,38, canlı hayvanlar ve hayvansal ürünlerde %14,88 ve çok yıllık bitkisel ürünlerde %59,15 oranındaki artış da kayda geçti. Yıllık artışın düşük olduğu alt gruplar sırasıyla, %55,11 ile diğer çiftlik hayvanları ve hayvansal ürünler ve %61,80 ile koyun ve keçi, canlı; bunların işlenmemiş süt ve yapağıları oldu. Buna karşılık, yıllık artışın yüksek olduğu alt gruplar ise sırasıyla, %273,94 ile lifli bitkiler ve %230,22 ile sebze ve kavun-karpuz, kök ve yumrular oldu. Bir önceki aya göre artışın düşük olduğu alt gruplar sırasıyla, %1,34 ile diğer ağaç ve çalı meyveleri ile sert kabuklu meyveler ve %2,22 ile sebze ve kavun-karpuz, kök ve yumrular oldu. Buna karşılık, aylık artışın yüksek olduğu alt grup ise %18,28 ile canlı sığırlar (manda dahil), bunlardan elde edilen işlenmemiş süt oldu. Bir önceki aya göre azalış gösteren alt gruplar ise sırasıyla, %5,10 ile lifli bitkiler ve %3,97 ile canlı kümes hayvanları ve yumurtalar oldu.
* * *
Sonuç olarak, Mayıs 2022'de, endekste yer alan 82 maddeden, 18 maddenin ortalama fiyatında azalış, 48 maddenin ortalama fiyatında ise artış gerçekleşirken, 16 maddenin ortalama fiyatında değişim olmadı. TÜİK’in Mayıs/2022 Ayı Tarım Ürünleri Üretici Fi yat Endeksi verileri incelendiğinde; yıllık artışın en yüksek olduğu alt gruplara bakıldığında en göze çarpan sırasıyla, %273,94 ile lifli bitkiler ve %230,22 ile sebze ve kavun-karpuz,kök ve yumrular olması yanında akaryakıt fiyatlarındaki süreğenleşen zamla rın geldiği noktada girdi maliyetlerini yukarı yönlü fiyat şarjına neden oluşturmasından ötürü önümüz deki aylar itibarıyla fiyat artışlarının birbirini izleme si de kaçınılmaz gözüküyor.Çünkü,temel girdi mali yetleri arasında önemli bir yere sahip olan akaryakıt taki fiyat artışlarının durdurulması; gerek dış kaynak lı,gerekse döviz kurundaki dalgalanmalar nedeniyle pek mümkün gözükmediği gibi akaryakıttan alınan vergi oranlarına bakıldığında;geçtiğimiz yılın Kasım 2021Ayı ile Haziran Ayı 2022 dönemini kapsayan dönemde vergi yükündeki artış pompa fiyatındaki artış oranını bile ikiye katladı. Son 7 aylık dönemde motorinde vergi siz artış oranı yüzde 193, benzinde artış oranı yüzde 190 olurken; vergi yükü ise neredeyse 6 kat arttı. Benzindeki vergi yükü ise 1 lira 30 kuruştan yüzde 490 oranında artarak 7 lira 67 kuruşa çıktı. Motorin deki vergi yükü ise 1 lira 26 kuruştan yüzde 463 oranında artarak 7 lira 9 kuruşa kadar yükseldi. Gelinen bu noktada mutlak çözümün var olduğu kabul edilirse; bunun ancak ehil ellerle ba şarılabileceğini de benimsememiz gerekiyor.
KAYNAK:Mayıs/2022 Ayı Tarım Ürünleri Üretici Fiyat Endeksi (TÜİK)