Küresel ekonomilerdeki gerek Covid-19 Pademisi ile mücadele gerekse Rusya-Ukrayna arasındaki savaş nedeniyle tedarik zincirinde ortaya çıkan bozulmalar sonrası toparlanamaya yönelmiş iken,elektrik fiyatları nı her üç ayda bir belirleyen Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), 1 Eylül’den itibaren geçerli olacak şekilde güncel ulusal tarife elektrik birim fiyatlarını açıklarken,buna göre evlerde kullanılan elektriğe orta lama yüzde 20 zam geldi. Yeni fiyatlarla birlikte bir kilovatsaat elektrik konutlarda 2,16 TL’den 2,60 TL’ ye, sanayide 3,42 TL’den 5,14 TL’ye ve ticaretha nelerde 3,42 TL’den 4,45 TL’ye çıktı.Bu anlamda lektrik tedarikçisini değiştirmemiş ya da değiştirip de vazgeçmiş tüketiciler için uygulanacak son kaynak tedarik fiyatını belirleyen ulusal elektrik tarifeleri açıklandı. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından alınan karara göre, elektrik tarifeleri evler için yüzde 20, iş yerleri için yüzde 30 ve sanayiciler için yüzde 50 zamlandı. Normal koşullarda her çeyrek başında açıklanan elektrik fiyatları bu yıl ikinci defa gelenekselleşmiş zam döneminin dışında gerçekleşti.
* * *
Bu durumda yapılan son zamla birlikte enerji bedeli üzerinde yılbaşından itibaren evlere yüzde 184, iş yerlerine yüzde 266 ve sanayiye yüzde 407’lik bir zam yapılmış oldu. Son zamla birlikte 2021 yılının Aralık ayında 500 TL elektrik faturası ödeyen bir ev tüketicisi Eylül ayında 1420 TL ödeyecekken aynı dönemde 2000 TL ödeyen bir iş yeri tüketicisinin faturası Eylül ayında 7310 TL gelecek. Vergiler dahil fiyatlara göre Eylül ayında tüketiciler kWh başına evlerde düşük tüketimde 1,73 TL ve yüksek tüketimde 2.60 TL, iş yerlerinde düşük tüketimde 3,34 TL ve yüksek tüketim de 4,45 TL olarak ödeyecek.Gerçekte son elektrik zammı ağırlıklı bir şekilde ithalata olan bağımlılığın yansımasından yüksek elektrik maliyetlerinden kaynak lanıyor olsa da elektrik piyasa ya da üretim maliyeti tarafında, elektriğin hangi amaçla kullanıldığına göre bir maliyet değişikliği olmuyor ve tüm abone grupları için benzer maliyetler oluşuyor.
* * *
EPDK’nın açıklamasına göre 1 Eylülden itibaren uygu lamaya giren elektrik zamları tarifesine göre;enerji birim fiyatları sanayi grubunda 4,06 TL, iş yeri grubunda yüksek kademede 3,27 TL, evlerde ise yüksek kademede 1,98 TL oldu. Bu ilk bakışta özellikle dar gelirli hane halkının menfaatine gibi görünse de gerçekte durum bundan çok farklı. Zira esnaf ve üreticiye yüklenen elektrik maliyetleri çarpan etkisiyle tüm ürün ve hizmetlerin maliyetini artırıyor, hane halkı evde ucuz elektrik kullandığını düşünürken aslında elektrikteki maliyet farkını son tüketici ürünle rinin fiyatına yansıyan geniş yelpazeli artışta ödemiş oluyor.Üretimde en önemli girdi maliyetinin enerji maliyeti olduğu göz önünde bulundurulduğunda tüm ürünlerin fiyatının artması direkt olarak enflasyonu artırıyor ve tüketici maliyet bazlı bir elektrik faturasında ödeyeceği tutardan çok daha fazlasını market alışverişinde veya diğer ürün ve hizmet satın almalarında ödemiş oluyor.
* * *
Sonuç olarak,ötedenberi en temel girdi maliyeti duru mundakielektrik,doğalgaz ve sürekli zamlanan akarya kıtla ilgili fiyat artışlarının devamlılık kazanması sebebiyle; enerji grubundaki beher her girdi maliyetleri artışı iğneden ipliğe kadar tüm ürünleri A’dan Z’ye ulaşan tedarik zincirini etkiliyor. Öyle görünüyor ki,Öte yandan BOTAŞ tarafından açıklanan elektrik üretimi amaçlı doğal gaz tarifesine de 1 Eylül’den geçerli olmak üzere yüzde 50’lik bir zam daha yapılmasıyla bir sonraki ayda açıklanacak Ey lül/2022 Ayı enflasyonunun aylık bazda daha yüksek çıkmasına neden olacak.Çünkü Türkiye şartlarında ya pılan elektrik üretiminin önemli bir çoğunluğunun do ğal gaz kaynaklı santrallerden karşılanıyor olması nede niyle bu zam elektrik maliyetlerini direkt olarak artıra cak ve tüketici elektrik fiyatlarına Ekim ayında ciddi bir zam baskısı oluşacak gibi görünüyor. BOTAŞ’ın son yaptığı yüzde 50’lik zam ile 2022 yılı içinde elektrik üretim amaçlı doğal gaz fiyatında toplamda yüzde 330’luk zam yapılmış oldu. Özellikle kış aylarında gerek doğal gaz talebinin artışı gerekse de doğal gaz kaynaklı santrallerin toplam üretimdeki payının artması ile yıl sonuna kadar tüketicilere etki edecek en az 1-2 zammın daha yapılmasına kesin gözüyle bakılı yor.Bu durumda görünen o ki yıllık hedeflenen enflas yon oranı birkaç kez daha revize edilme ihtiyacı ile karşı karşıya kalırken; söz konusu hiperenflasyona doğru olan gidişi de hızlandırması büyük olası görülüyor.