Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD) Satınalma Müdürleri Bileşik Endeksi (SAMEKS), kasımda önceki aya göre 3 puan azalarak 52,3 değerine geriledi.MÜSİAD tarafından hazırlanan SAMEKS’in Kasım 2021 Raporu sonuçlarına göre;endekste gözlenen ivme kaybında hizmet sektörü endeksinin önceki aya göre 4,6 puan azalarak 50,5 puana gerilemesi etkili olurken, sanayi sektörü endeksi ise önceki aya göre 1,6 puan arttı ve 57 puanlık seviyesiyle olumlu görünümünü sürdürdü.Söz konusu dönemde sanayi sektöründe gözlenen artışta girdi alımları ve yeni siparişlerde yaşanan artışlar etkili oldu. Hizmet sektöründe ise iş hacminin hızlı bir şekilde gerilemesi, endeksin önceki aya göre ivme kaybetmesinde belirleyici rol oynadı. Söz konusu gelişmeler neticesinde 52,3 seviyesinde gerçekleşen SAMEKS Bileşik Endeksi; önceki aya göre ivme kaybetmesine rağmen, referans değerin üzerindeki seyrini sürdürdü ve ekonomik aktivitedeki canlılığın sürdüğüne işaret ediyor.
* * *
Bu arada sanayi endeksi son 16 ayın en yüksek değerini alırken, kasım verileri Türkiye ekonomisi genelinde reel sektörün pozitifte tutunmaya devam ettiğine işaret etti.Ağustostan beri artışını sürdüren ve kasım itibarıyla son 16 ayın en yüksek değerine ulaşan sanayi sektörü endeksi, yılın son çeyreğine dair olumlu bir görünüm sergiledi.TCMB tarafından açıklanan imalat sanayi geneli kapasite kullanımının bu dönemde artış kaydetmesi de SAMEKS’teki sanayi endeksi gelişmelerinide desteklediği görüldü.Ayrıca hizmet sektörün de tedarik süreçleri ve istihdamda yaşanan ivme kaybı ise, bu dönemde ekonomik aktiviteye dair karışık bir tablo sergilemesi nedeniyle belirsizlikler üzerinde fluğ bir görüntüye neden oluyor.Sanayi sektöründe satın alım alt endeksindeki hızlı artışa karşın üretimin önceki aya göre ivme kaybetmesi, döviz kurundaki artış eğilimiyle birlikte imalatçıların ön satın alımlara yöneldiğini ve gelecek döneme yönelik muhtemel girdi maliyetlerini azaltmayı tercih ettiğini gösteriyor. Bu nun yanı sıra sektör genelinde nihai mal stokunun artış kaydetmesi de bu yorumu destekliyor.
* * *
Buna karşılık,İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat PMI, Kasım'da 52 değerini aldı. Böylelikle endeks 6 aydır büyümeye işaret etmiş oldu. İSO'nun değerlendirmesine göre faaliyet koşullarındaki iyileşmede üretimin yeniden büyümeye geçmesi etkili olurken, istihdamdaki artışın devam etmesi de üretimi destekledi. İstanbul Sanayi Odası Türkiye SektörelPMI kasım verilerine göre, Türk lirasındaki değer kaybı ve tedarik zincirlerindeki aksamalar sonucu Türkiye SektörelPMI raporunda takip edilen 10 sektörün tamamında belirgin fiyat artışları gözlenmesi oldukça dikkat çekici bulunuyor.Ekim'de 51,2 olarak ölçülen manşet PMI Kasım'da 52 değerini aldı. Böylelikle 6 aydır endeks büyümeye işaret etmesi yönü ile endekste 50'nin üzeri seviyeler büyüme, altı ise daralma sinyali olarak değerlendiriliyor.
* * *
Sonuç olarak,İSO'nun değerlendirmesine göre Ekim'deki yavaşlamanın ardından Kasımda üretim hafif bir artış kaydetti.Faaliyet koşullarındaki iyileşmede üretimin yeniden büyümeye geçmesi etkili oldu. İstihdamdaki artışın devam etmesi de üretimi destekledi.Mamafih söz konusu bu iyileşmenin sürdürülebilir duruma gelebilmesi için endeksteki yükselişin yukarı yönlü sonraki ayalara da yansıması gerekiyor. Çünkü ankete göre, yeni alınan ihracat siparişlerinde devam eden büyümeye rağmen toplam yeni siparişlerde zayıflık belirtileri arttı.Art arda ikinci ay yavaşlama kaydeden toplam yeni siparişlerde düşüş bildiren anket katılımcıları bu durumu fiyat artışlarına, elektronik parça eksikliklerine ve otomotiv sektöründe yaşanan sorunlara bağladı. Kasımda girdi maliyetlerinin kaydettiği sert artışa bağlı olarak girdi fiyatları enflasyonu keskin bir şekilde hızlanarak Eylül 2018’den bu yanazirve yaparak en yüksek düzeye çıktı.Son gelinen noktada ise İstanbul Sanayi Odası Türkiye SektörelPMI kasım verilerine göre, Türk lirasındaki değer kaybı ve tedarik zincirlerindeki aksamalar sonucu Türkiye SektörelPMI raporunda takip edilen 10 sektörün tamamında belirgin fiyat artışları gözlendi.Sektörlerin hemen hemen hepsinde girdi fiyatları daha hızlı artarken nihai ürün satış fiyatları enflasyonu ise tüm sektörlerde ivme kazandı. Hem üretim hem de yeni siparişler sektörlerin çoğunluğunda yavaşlarken, raporun olumlu gelişmeleri yine istihdam tarafında gerçekleşti.