Piyasa ekonomisini kabul etmiş sistemlerde ekonomi alanında yapılan hukuki düzenlemelerin dayandığı temelde, piyasa mekanizmasının tam olarak işleyeme diği, aksaklıkların mevcut olduğu durumlar için sürekli çözüm üretme ihtiyacı vardır. Bununla birlikte düzenle meler açısından sıklıkla dile getirilen bir amaç da, ekonomik faaliyetler ve dolayısıyla ekonomik gelişme nin kaynağı sayılan şirketler kesiminin gelişmesine uygun ortamın yaratılmasıdır.Bu arada Neoklasik iktisa di yaklaşıma göre, tam rekabetçi piyasanın uzun dönemde erişeceği denge sosyal açıdan en fazla faydayı sağlayan durum olacağı için, bu noktadan sapmaya yol açacak hiçbir durum tercih edilmemektedir.Dolayısıyla, piyasalara hukuki düzenlemeler yoluyla müdahale etmek, aslında istenmeyen bir durumdur.Bununla bera ber, söz konusu tam rekabetçi denge noktasına gelmeyi engelleyici bazı aksaklıklar varsa, bu aksaklıkların bir takım müdahalelerle düzeltilerek faaliyetlerin istenilen denge durumuna doğru yol almasını sağlamak gereke bilmektedir. Burada temel olarak savunulan görüş, aksaksız bir piyasa yapısıyla ekonomide en etkin kaynak dağılımının sağlanacağıdır.Asıl olan başarı buradadır.
* * *
Gerçekte piyasa mekanizmasını temel almış bir ekonomide esas olan, işleyişe hiçbir şekilde müdahale etmemek ve piyasa güçlerinin kendi kendine dengeyi sağlamasına zemin hazırlamaktır. Bu çerçevede düzen leme faaliyeti, piyasa mekanizmasına müdaha le eden şekilde değil, mevcut aksaklıkları kaldırıcı ve ekonomik faaliyetleri mümkün mertebe neoklasik denge duru muna yöneltici olduğu ölçüde kabul görmektedir. Bununla birlikte, şirketler alanındaki düzenlemeler ve genel anlamda şirketler hukuku, temel yaklaşım olarak konuya ekonomik denge değil, hak sahipliği ve bu hakların korunması açısından bakmaktadır. Ekonomik faaliyetlerle ilgili hukuki düzenlemeler, temelde tam rekabet durumunun bozulduğu tekel piyasalarının yaratacağı sosyal maliyetleri kısıtlamak amacıyla ortaya çıkmış, temelde tam rekabet sisteminin sağlamlaş tırılması konusunu hedefleyen bu düzenlemelerin yanın da piyasalarda çeşitli tehlike ve risklere karşı koruma mekanizması oluşturmak amacını taşıyan düzenleme ler de ekonomik hayatta büyük etki yaratan uygulama lar haline gelmiştir.
* * *
Mamafih her nedense iktisadi açıdan öteden beri savunulan serbest piyasa ekonomisi şartlarına rağmen en fazla görülen zorluk genellikle kabul görmüş olan görüş, düzenlemelerin arkalarında yatan piyasa aksak lıkları bazında meşrulaştırılmasıdır.Dolayısı ile bu meşrulaştırma yaklaşımı bir taraftan serbest piyasa düzenini bozarken; öte yandan da devlet bütçesini ve ekonominin işleyişini tümüyle bozarak mali açılardan hiç hesapta olmayan riskleri de beraberinde taşıdığı izlenmektedir. Şirketler kesiminin ilerlemeyi sağlayıcı ekonomik faaliyetlerinin teşvik edildiği, şirketlerin faaliyetleri için gerekli ortamının sağlandığı bir altyapı yı temin etme misyonu olan bir düzenleme faaliyetinin hedefinin, sadece neoklasik ekonomik yaklaşım çerçeve sinde ortaya koyulan “piyasa aksaklıklarını” bertaraf edici olmak şeklinde tanımlanmasının, bu hedefin gerçekleştirilebilmesi konusunda ciddi bir takım soru işaretlerini ortaya çıkardığı da düşünülmektedir. Ekonomik hayatı inceleyen çeşitli analiz metodları ve referans noktaları açısından birçok konunun birbirinden kopuk gelişme göstermesi, bir bakıma ekonomik alandaki düzenleme faaliyetlerinin amaçların belirlen mesinde de bir kopukluğa yol açmıştır.
* * *
Sonuç olarak,makro ve mikro düzeydeki iktisadi işle yişin serbest piyasa şartları içinde tezahür edebil mesine yönelik olması zorunlu bu sistemin bu kopukluğun kimi zaman yaratacağı ciddi eksikliklerin ele alınmasını ekonomik faaliyetlerdeki düzenlemelerin incelenmesi açısından önemli olduğu tezi çerçevesinde; özellikle şirketlerin bakış açısıyla bakıldığında söz konusu aksaklıkların her zaman için mutlak olarak istenilmeyen durumlar olmadığı göz önüne alındığında, konunun değişik yönlerden de incelenmesinin faydalı olabileceği; bu çerçevede, özelikle Avusturya okulu iktisatçılarının bahsedilen “piyasa aksaklıkları”na bakışlarının da analizlerde göz önünde bulundurulmasının, bazı durum larda yararlı sonuçları olabileceği düşünülmektedir. Ancak ne var ki, normal şartlardaki serbest piyasa düzeni dışına çıkılarak olası riskleri resmen davet eden bir anlayışı kabullenmek ve bunu uygulamanın getirece ği zararı da göze almak herhalde doğru olmasa gerek.
KAYNAK; PİYASA AKSAKLIKLARI, EKONOMİK FAALİYETLER(Dr. BAHŞAYİŞ FIRATOĞLU)
