Öncelikle dış kaynaklı değerlendirme pozisyonumuza bakıldığında işler öyle göründüğü gibi değil. Uluslar arası Kredi Derecelendirme Kuruluşu Moody’s tarafın dan yapılan en son açıklamasına göre” Türkiye'nin ne gatif reel faiz oranlarının yatırımcı güvenini zayıflata bileceğini ve bankaların kredi notu için de olumsuz ol duğunu” belirtileerek;”TCMB'nin düşük faiz politika sı nın,TL mevduat sahiplerine ödenen faizin daha da düş mesine neden olabileceği ve bunun da mevduat sahip lerinin daha fazla dolarizasyona gitmesine yol açabile ceğine dikkat çekiliyor.Bu arada Türkiye'nin beş yıl vadeli borcunu iflasa karşı sigortalamanın mali yetini gösteren kredi iflas takası (CDS) primi TRGV5 YUSAC= MG ise 20 ayın en iyi seviyeleri olan 240 puandan bu en son değer olan 408,94’e kadar yüksel miş durumda.Vix endeksi ise son gelişmelere sonrası 61,62 seviyesine ulaştı ve Finansal kriz dönemi (2008 -2009) dışında gördüğü en yüksek seviyeye de yüksel di. Vix endeksi ile ilgili okuyucularımızı aydınlatmak gerekirse;yatırımcılar için bir nevi piyasadaki stresin seviyesini belirten bir indikatördür bu yüzden Vix en deksi, korku endeksi olarak da anılır.
* * *
Vix endeksi/ korku endeksi nedir sorusunu araştıran lar genelde endeksin teknik kısmı ile ilgili değiller o yüzden ben de teknik kısmını açıklamaya çalışmayaca ğız ama vix endeksi nedir sorusuna cevap verebil mek için öncelikle opsiyon kavramını anlamak gerekir.Opsi yon sözleşmeleri net bir zamanda veya net bir zamana kadar belirli bir ürünü alma veya satma hakkı nı ifade eden sözleşmelerdir. Opsiyon sözleşmeleri yatırımcıla rın varlıklarını risklerden korumak için en fazla yarar landıkları enstrümanlardan biridir.Opsiyon sözleşmele rini bir ürünü almaya niyet ettiğimizde öde diğimiz ka pora parasına benzetebiliriz, bu sözleşme ler belli bir maliyetle(arz-talebe göre maliyet değişir) alım hakkını sözleşme sahibine sunar veya benzer şekilde satma hak kı için de kullanılır.Özellikle son dönemdeki gelişmele rin vix endeksinin artmasında oldukça etkili olduğu ko rono virüsünün küresel anlam da salgın-bulaşıcı pozis yona ulaşmasıyla da öne çıktığı izleniyor.
* * *
Vix endeksi, S&P 500 endeksinin bir aylık opsiyon oynaklığını ölçer ve eğer Vix endeksi/korku endek si artıyorsa bunun anlamı piyasanın daha da belirsiz, daha riskli olduğudur. Özetle Vix endeksi piyasadaki risk algısını ölçer diyebiliriz, Ölçüm S&P 500 endeksi üzerinden yapılıyor olsa da bu sadece S&P 500 veya
Abd ile sınırlı bir veri olarak yorumlanmaz çünkü bor salar risk iştahının,S&P 500 ise son yıllarda diğer bor salara göre son derece pozitif ayrışmış olsa da borsala rın göstergesi olarak kabul edilir.Bu açıdan Vix endek si, 0-10 arası değerleri pek göstermez. Endeksin tarihi dibi 9.31 seviyesidir. endeksi 11-20 arası değerleri al ması normal piyasa koşullarını, 21-30 ise piyasalarda stresin varlığı olarak yorumlanır. Vix endeksinin 31'in üstünü görmesi piyasaların zorlu dönemlerini de işa ret eder ki şu anki 50-60 arası değerler ise son derece anor mal bir dönemde olduğumuzu ifade eder.(Tarihi zirve Kasım/2008: 80.86) Piyasaların normalleşip normalleş mediğini de yine Vix endeksinden takip edebiliriz.
* * *
Sonuç olarak,gelinen noktada hem CDS risk primi açı sından hem de küresel Vix endeksi yönünden Türkiye ’nin hali hazırdaki pozisyonuna göre; başta öncelikli konular olmak üzere finansal kırılganlıklarla ilgili re formların gündeme alınarak, kayıt dışı ekonominin de netlenmesi ve vergi kaçaklarının önlenmesine yönelik mutlak şekilde yasal düzenlemelerin yapılması; Bu an şamda ayrıca;
• Bankaların Risk Yönetimi:Hem bankaların yönetim kadrosu hem de denetim otoritelerinin risk yönetim politikalarını uygulamada daha aktif bir rol oynaması gerekmektedir.
• Likidite Riski Yönetimi:Banka yönetimi Basel Komi te tarafından sağlanan “Sağlam Likidite Risk Yönetim ve Denetime İlişkin Prensipler” yanında günlük bazda likidite risklerini takip etmek için likidite yönetim uygu lamalarını gözden geçirmelidir.
• Kredi Derecelendirme Kuruluşları:Son yaşanan geliş meler derecelendirme kuruluşlarının yapılandırılmış ü rün ve bu ürünlerin yatırımcılarının derecelendirmele rinde büyük hatalar yaptıklarını ortaya koymuştur.Yapı landırılmış ürünler için çok daha farklılaştırılmış dere celendirme sistemleri uygulamaya konulmalıdır.
• Sermaye Yeterliliğinin Güçlendirilmesi: Denetim oto riteleri yeni karmaşık finansal araçlarla ilgili riskleri ye teri kadar değerlendirememiştir. Son yılarda zayıf kredi ler yüksek dereceli menkul kıymetlerin alt yapısını oluş turmuş,bu ürünler sermaye yeterliliği standartları açısın dan daha uygun risk ağırlıklarına sahip olmuştur.Bu dü zenlemelerin ve derecelendirme modellerinin finansal araçları daha az karmaşık hale getirmeye odaklanarak yeniden değerlendirilmesi gerekmektedir.