Küresel pandemi covid-19 vakalarına ilişkin IMF raporuna göre;Türkiye, ülkelerin milli gelirine oranla halkına en az destek veren ülkeler grubunda yer alırken, Türkiye, Meksika ve Arnavutluk'la birlikte halkına en az destek veren 3 ülkeden biri arasında bulunu yor.Uluslararası Para Fonu (IMF), korona salgının etkileri ve ülkelerin halka ne oranda mali destek verdiğini karşılaştıran pandemi raporu yayınladı. Raporda, ülkelerin Gayri Safi Yurtiçi Hasılalarının (GSYH) ne kadarını pandemi harcamasına ayırdığı oran olarak verilirken,GSYH-pandemi harcaması oranına göre ülkeler 5 gruba (Yüzde 10 ve üzeri, yüzde 7,5-10, yüzde yüzde 5-7,5, yüzde 2,5-5 ve yüzde 2,5 ve altı) ayrıldı. Türkiye yüzde 2,5 ve altı ile halkına en az destek veren ülkeler grubunda olduğuna yer veriliyor.Son alınan Cumhurbaşkanlığı kararıyla Türkiye'de 29 Nisan'dan başlayarak 17Mayıs'a kadar tam kapanmaya geçiyor. Ancak özellikle küçük esnaf yasaklar nedeniyle ya iflasın eşiğine gelir ya da iflas ederken, günlük yevmiyeyle ve kayda değer oranda sigortasız çalışan hizmet sektörü çalışanları da kaderine terk edilmiş vaziyette iken,taksi şoförleri de yasaklar nedeniyle ağır bir geçim sıkıntısına düşmüş durumda, çünkü onlar da sigortasız ve devlet desteği de plaka sahiplerine gidiyor.
* * *
Bu kapsamda DİSK-AR'ın istatistiki verilere dayanarak hazırladığı rapora göre de Türkiye, halkına en az destek veren 3 ülke arasında. Söz konusu bu rapora göre;
-Türkiye, Covid-19 ile mücadeleye (sağlık harcamaları dahil) milli gelirinin sadece yüzde 1,1’i düzeyinde nakit desteği ayırıyor,
-Türkiye’nin dünyada yapılan toplam nakit harcama ve destekler içindeki payı binde bir.
-Toplam ekonomik destekler içinde vatandaşa dönük harcama ve desteklerin en düşük olduğu ülke Türkiye
-Covid-19 harcamalarında zengin ve yoksul ülkeler arasında devasa eşitsizlik var.
Bu raporda, Covid-19’un ekonomik ve sosyal sonuçlarına dönük destek paketleri ve programlarının iki temel bileşenden oluştuğuna dikkat çekiliyor.Birinci bileşen doğrudan vatandaşa dönük nakit destekler ve harcamalar iken (hükümet harcamalarında artış vergi gelirlerinde azalma) ikinci bileşen ise işletmelere, şirketlere ve bankalara (sermayeye) sağlanan finansman desteklerinden ve çeşitli mali kolaylıklardan oluşuyor.
* * *
Covid-19 döneminde nakit harcamaların ve gelir desteklerinin GSYH içindeki payı, salgına dönük nakit harcamaların ve vatandaşlara yönelik nakit gelir desteklerinin milli gelirin ne kadarını oluşturduğunu göstermektedir. Ocak 2021 itibariyle doğrudan gelir artırmaya dönük nakdi mali destekler küresel olarak toplam 7,9 trilyon ABD doları ve Gayri Safi Yurtiçi Hasıla'nın (GSYH) yüzde 7,4’ü olarak hesaplanmaktadır.Covid-19 döneminde (2020) nakit harcama ve gelir desteklerinin GSYH içindeki payının en fazla olduğu ülke yüzde 19,1 ile Yeni Zelanda oldu. Yüzde 16,7 ile ABD, yüzde 16,2 ile İngiltere ve yüzde 16,1 ile Avustralya, Yeni Zelanda’yı izledi. Covid-19 döneminde hükümetlerce yapılan nakit harcama ve gelir desteklerinin GSYH içindeki payının en az olduğu üç ülke ise (IMF tasnifinde yer alan seçilmiş ülkeler içinde düşük gelirli ülkeler hariç) Meksika, Türkiye ve Arnavutluk oldu. Meksika’da nakit harcamaların ve gelir desteklerinin GSYH içindeki payı yüzde 0,7’dir. Türkiye ve Arnavutluk’un Covid-19 döneminde nakit harcamalarının GSYH içindeki payı yüzde 1,1 düzeyinde.
* * *
Sonuç olarak, aynı kapsamda Almanya, Polonya,Fransa,İtalya Belçika gibi AB ülkeleri ile Güney Afrika’da toplam sağlık dışı nakit harcamaların milli gelire oranı yüzde 5 ile 10 arasındadır Romanya, Pakistan, Danimarka, Finlandiya, Endonezya, Rusya, Bulgaristan, Kore, İsveç, Norveç, Arjantin, İspanya,Hollanda,Çekya, Çin ve İsviçre’de sağlık dışı nakit harcama ve gelir destekleri ülkelerin GSYH’si içinde yüzde 1 ile 5 arasında değişiyor. Meksika,Nepal, Arnavutluk ve Türkiye’de ise sağlık dışı nakit harcamaların GSYH içerisindeki payı yüzde 1’in altındadır. Türkiye, Nepal ve Meksika’dan sonra ülkeler arasında Covid-19 döneminde çalışanlara nakdi desteği en az yapan ülke olmuştur. Türkiye’de bu oran yüzde 0,8 düzeyinde kalmaktadır. Gerçekte pandemi vakalarındaki artışın etkili şekilde önüne geçebilmek için daha önce isimleri açıklanan Avrupa Ülkelerinde de olduğu gibi GSMH’nın içindeki destek payının olabildiğince %5 ya da üstünde olması büyük önem taşıyor. Çünkü bu kapsamdaki yapılan araş tırmalara göre covid-19 pandemi vakalarındaki artışın en fazla yo ğun olduğu kesim alt gelir düzeyi olurken; gerçekleşen pandemi ölüm vakalarının çoğunluğu da daha ziyade gelir seviyesi düşük olan kesimlerde meydana geliyor. O nedenle pandemi kaynaklı insan zayiatlarının önüne geçebilmek için mutlak şekilde alt gelir düzeyindeki kesimlerin de aşılama pragramına alınıp bir an önce aşılarının yapılması da büyük önem taşıyor.