Görünür o ki akaryakıt,gübre ve diğer döviz kuruna bağlı girdilerdeki izlenen fiyat artışları sonrasında bu defa Türkiye İstatistik Kurumu’nun Temmuz/2022 Ayı na ait açıkladığı verilere göre;Tarım-GFE'de (2015=100), 2022 yılı Temmuz ayında bir önceki aya göre %1,31, bir önceki yılın Aralık ayına göre %83,43, bir önceki yılın aynı ayına göre %133,41 ve on iki aylık ortalamalara göre %79,72 artış olurken,Ana gruplarda bir önceki aya göre tarımda kullanılan mal ve hizmet endeksinde %0,71, tarımsal yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmet endeksinde %6,44 artış gerçekleşti. Bir önceki yılın aynı ayına göre göre tarımsal yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmet endeksinde %82,16, tarımda kullanılan mal ve hizmet endeksinde %141,75 artış gerçekleşti.
Tarım-GFE yıllık değişim oranı (%), Temmuz 2022
* * *
Yıllık artışın düşük olduğu alt gruplar sırasıyla, %33,90 ile veteriner harcamaları ve %51,82 ile tohum ve dikim materyali oldu. Buna karşılık, yıllık artışın yüksek olduğu alt gruplar ise sırasıyla, %234,88 ile gübre ve toprak geliştiriciler ve %201,13 ile enerji ve yağlar oldu.Bu arada Aylık artışın düşük olduğu alt gruplar sırasıyla, %1,22 ile hayvan yemi ve %1,50 ile makine bakım masrafları oldu. Buna karşılık, aylık artışın yüksek olduğu alt gruplar ise sırasıyla, %6,57 ile malzemeler ve %6,47 ile gübre ve toprak geliştiriciler oldu. Bir önceki aya göre azalış gösteren alt gruplar ise %4,72 ile enerji ve yağlar ve %0,28 ile diğer mal ve hizmetler şeklinde kayda geçti.Çok tabii olarak tarımsal girdilerdeki mukayesede önikiaylı süre içinde en fazla zam gören girdilerden enerji ve yağlarda %116,88 olurken en fazla artış oranı %173,14 le gübre ve toprak geliştiricilerde yaşanmış olmasının neticesi bunun diğer tüm girdilerdeki maliyet artışlarının geniş yelpazeye ya yılmasıyla tarımsal ürün fiyatlarının önümüzdeki aylar daki artışlarına yol açabileceğine işaret ediyor.
* * *
Sonuç olarak,özellikle bu meyanda tarımsal girdilerin büyük bir kısmının örneğin akaryakıt,gübre ve toprak ge liştiricilerin döviz kurundaki kısa ve uzun dönemli dalga lanmadan kaynaklı olarak değişiminin sürekli olmasına zemin hazırladığı; mamafih buna kur sebep yüksek enf lasyon sonuç olarak katılımda bulunarak fiyatları yukarı yönlü yapışkan hale getirdiği bilinen bir durumdur. Ger çekte asıl yüksek maliyetlerin artmasına zemin hazırla yankur politikasının yeniden gözden geçirilerek Türki ye’deki geniş alana yayılan ve bir türlü önlenemeyen enf lasyon artışının önlenmesi için ara ve mamul girdilerin ithalatla karşılanması yerine ithal edilen bu girdilerin Yurt içinde üretiminin yapılarak,önlem alınmalıdır.Bu kapsamda arz-talep arasındaki dengenin arz lehine oluş ması için de mutlak şekilde planlı üretime gidilerek; üre ticiden-tüketiciye kadar olan tedarik zincirinin düzenli ve sağlıklı çalışmasına imkan tanıyan kooperatifleşme nin denetim ve koodinasyonu Devlet tarafından yapılmak suretiyle geniş alana yaygınlaştırılmalıdır. Uygula mada bu sistemin oluşturulamamasından ötürü daha ön celeri üretici-tüketici arsındaki yaklaşık beş kat olan fiyat farkı şimdilerde neredeyse on kata kadar çıkmıştır. O kadar ki, piyasalardaki kısa günü kârı olarak nitelen dirilen fırsatçılık,maniplasyon ve tröstleşme gibi olum suzlukların da caydırıcı olabilecek düzenlemelerle mut lak olarak engellenmelidir.
KAYNAK: Temmuz/2022 Ayı Tarımsal Girdi Fiyat En deksi (TÜİK)