Ulusal basında yer alan haberlere göre DİSK’in Avrupa İstatistik Ofisi’nin (Eurostat) sosyal koruma harcamaları istatistiklerinden yararlanarak yaptığı araştırmada Avrupa ülkeleri ve Türkiye’de emeklilerin sayısı, emekli aylıklarının durumu ve emeklilere ayrılan kaynaklar, ülkelere göre asgari ücret ile emekli aylıkları, Avrupa ülkelerinin ve Türkiye’nin aktif/pasif sigortalı oranı ve Gayrisafi Yurtiçi Hasıla (GSYH) içinde emekli aylıklarının payı tespit edildi.
YAŞLI YOKSULLUĞU 3 YILDA YÜZDE 11'DEN 22'YE ÇIKTI
Konuya ilişkin DİSK-AR'dan yapılan paylaşımda, TÜİK verilerinin emeklilerle ilgili kendi araştırmalarını da doğruladığı belirtildi. TÜİK'in açıkladığı İstatistiklerle Yaşlılar 2023 verilerine göre, 2021 yılında yüzde 11,4 olan yaşlı nüfusun (65+) yoksulluk oranı 2023 yılında yüzde 21,7'ye çıktı. 65 ve üzeri yaştaki kadın nüfusun yoksulluk oranı ise daha yüksek. 65 ve üzeri yaştaki kadınlarda yoksulluk oranı (2021'den 2023'e) yüzde 12,6'dan yüzde 22,4'e yükseldi.
DİSK-AR tarafından hazırlanan ve 23 Mart 2024’te kamuoyuyla paylaşılan “Avrupa’da ve Türkiye’de Emeklilerin Durumu” isimli araştırmadan özet bulgular şöyle:
-Türkiye’de ortalama emekli aylığı merkez Avrupa ülkelerinin 6’da biri: Ortalama emekli aylığı İspanya’da 1.417, Fransa’da 1.485, Almanya’da 1.552, İtalya’da 1.582, Belçika’da 1.717, Hollanda’da 2.003 avro iken Türkiye’de 237 avro.
-Avro cinsinden emekli aylığı Türkiye’de 2012 ve 2021 arasında yüzde 33,6 azaldı.
-Avrupa’da Türkiye’den daha düşük aylığına sahip ülke sayısı 2012’de 9 iken 2021’de 1’ oldu.
-Avrupa’da 2012’de Türkiye’den daha düşük yaşlılık aylığına sahip 11 ülke varken 2023’te yalnızca 2 ülke var.
2012’de 447 avro olan Türkiye’de ortalama yaşlılık aylığı, 2021’de yüzde 37,2 gerileyerek 281 avroya düştü.
-Emekli aylıklarına Türkiye’de Avrupa’nın yarısından daha az kaynak ayrılıyor: Emekli ödemelerinin GSYH’ye oranı AB-27 ortalamasında yüzde 9,5 iken Türkiye’de yüzde 4,1 oldu.
-2002 yılında Türkiye’de ortalama emekli ve hak sahibi aylık ve geliri asgari ücretin yüzde 22 fazlası iken 2023’te yüzde 26 altına düştü.
-2002’de ortalama emekli aylığının kişi başına GSYH’ye oranı yüzde 46,4 iken 2024’te yüzde 27,7’ye geriledi.
-2002 yılında yüzde 36,6 olan çalışan veya iş arayan emeklilerin oranı Aralık 2023’te yüzde 55,3’e yükseldi.
-Bütçede emeklilerin payı düşüyor: 2008-2024 arasında SGK’ye yapılan bütçe transferlerinin oranı 5,2 puan azaldı.
-SGK’de emekliler için yeterince kaynak var: Prim gelirlerinin emekli aylıklarını ve sağlık ödemelerini karşılama oranı oranı 2002’de yüzde 61 iken 2023’te yüzde 76,4’e yükseldi.
