Türkiye İstatistik Kurumu’nun en son kasım/2020 ayına ait verilerine göre Tüketici Güven Endeksi (TGE) Kasım’da bir önceki aya göre yüzde 2.2 azalarak 80.1 değerine geriledi. Bu kapsamda endeks hesaplamasında kullanılan dört alt endeksten hanenin mevcut maddi durumuna ilişkin endeks yüzde 4.1,gelecek 12 aylıkdönemdeki maddi durum beklentisi yüzde 0.6, genel ekonomik durum beklentisi yüzde 3.3 ve gelecek 12 ayda dayanıklı tüketim malı satın alma düşüncesi yüzde 1.2 gerilemiş bulunuyor.Detaylara bakıldığında bir önceki aya göre işsiz sayısı beklentisi artarken,yaşanan finansal sıkılaşmanın otomobil satın alma ihtimalini düşürmesine karşılık konut satın alma ihtimalini açıkça artırdığı görülüyor. Bu yönde Tüketiciler, enflasyona yönelik olarak ise gelecek 12 aylık dönemde tüketici fiyatlarının artacağını düşünüyor. Çok tabii olarak daha önceleri kurdaki dalgalanmadan kaynaklı gerçekleşen hem maliyet yönlü hem de tüketici eksenli fiyat artışlarının bu defa son dönemdeki bir hafta vadeli repo ihale faiz oranını(politika faiz oranı) 475 puan arttıra    rak %10.25 ten % 15’e yükseltmesi sonrası bu defa da bu faizin girdi maliyetleri ile tüketici maliyetlerine yansıması söz konusu olacak.

      *        *         *

Halbuki bu yöndeki Bloomberg HT Tüketici Güven Ön Endeksi ise Kasım ayında, önceki ayın nihai değerlerine göre yüzde 16.5 azalarak 54.8 değeri ile son 5 yılın en düşük düzeyine geriledi. Beklenti Ön Endeksi yüzde 10.3 azalarak 67.9’a gerilerken, içinde bulunulan dönemin dayanıklı tüketim malları ile otomobil ve konut alımı için uygunluğunu ölçen Tüketim Eğilimi Ön Endeksi ise yüzde 26.4 oranda düşerek 33.1 değerini aldı. Alt endeksler, tüketici güvenindeki bozulmanın eğilim ve beklentiler kaynaklı olduğuna işaret ediyor.Diğer taraftan banka ve kredi kartı harcama tutarlarını incelediğimizde 13 Kasım haftası itibariyle 4 haftalık ortalama toplam harcama tutarı yıllıkta azalırken, aylıkta yatay seyretmeye devam ettiği görülüyor. Bu durum, TÜİK ve Bloomberg HT tüketici endekslerinde gördüğümüz düşüş eğilimini henüz teyit eder nitelikte değil.Diğer yandan da TÜİK Kasım ayı hanenin maddi durum endeksi ise Geçen 12 aylık döneme göre mevcut dönemde hanenin maddi durumu endeksi Ekim ayında 69,4 iken, Kasım ayında %4,1 oranında azalarak 66,6 oldu. Bu arada da Gelecek 12 aylık döneme ilişkin hanenin maddi durum beklentisi endeksi ise Ekim/2020 ayında 79,5 iken, Kasım ayında %0,6 oranında azalarak 79,0 oldu. Diğer endekslerden gelecek 12 aylık döneme ilişkin genel ekonomik durum beklentisi endeksi Ekim ayında 81,4 iken, Kasım ayında %3,3 oranında azalarak 78,7 ‘ye düşerken; geçen 12 aylık döneme göre gelecek 12 aylık dönemde dayanıklı tüketim mallarına harcama yapma düşüncesi endeksi Ekim ayında 97,4 iken, Kasım ayında %1,2 oranında azalarak 96,2 oldu.

   *        *         *

Sonuç olarak, okuyucularımıza tekrar yeniden hatırlatmak gerekirse;Aylık tüketici eğilim anketi ile tüketicilerin maddi durum ve genel ekonomiye ilişkin mevcut durum değerlendirmeleri ile gelecek dönem beklentileri, harcama ve tasarruf eğilimleri ölçülmektedir.Anket sonuçlarından hesaplanan tüketici güven endeksi 0-200 aralığında değer alabilmektedir. Tüketici güven endeksinin 100'den büyük olması tüketici güveninde iyimser durumu,100'den küçük olması tüketici güveninde kötümser durumugöstermektedir.Tüketici eğilimine ilişkin endekslerden, tüketimin finansmanı amacıyla borç kullanma ihtimali endeksinin artması iyimser durumu, azalması ise kötümser durumu göstermektedir.Benzer şekilde tüketici fiyatlarının değişimine ilişkin düşünce ve beklenti endekslerinin artması tüketici fiyatlarında düşüş düşüncesini/beklentisini, azalması ise tüketici fiyatlarında artış düşüncesini/ beklentisini göstermektedir. İşsiz sayısı beklentisi endeksinin artması işsiz sayısında azalma beklendiğini, endeksin azalması ise işsiz sayısında artış beklendiğini ifade etmektedir. Özetle eğer toplumsal güvende kayda değer bir iyi leşme bekleniyorsa; bunun öncelikle demokratikleşme ve hukuk alanındaki reform niteliğindeki iyileşmenin yanı   sıra Türkiye’nin bir önceki fabrika ayarlarına dönmesinin gerçekleştirilmesi ile ileri demokrasilerdeki olduğu gibi iyileştirilmiş parlamenter sisteme dönmekte büyük yarar   bulunmaktadır.