Geçtiğimiz yılın eylül/2021 ayından bu günümüze kadar büsbütün bozulan fiyat istikrarının geldiği nok tada döviz kuru kaynaklı hem Yurt içi hem de Yurt dışı maliyetlerin zincirleme etkileşimi altında ekonominin dışa bağımlı olmasının da bizleri getirdiği bu noktada;Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, yurt dışı üretici fiyat endeksi Haziran ayında yıllık yüzde 110,7 artışla endeks tarihinin en hızlı yükselişini kaydetti.Böylece Yurt dışı üretici fiyatları herhalükârda ivme kazanırken,Yurt dışı üretici fiyat endeksi Haziran ayında bir önceki yıla göre yüzde 110,66 arttı. Böylelikle endeks tarihinin en yüksek artışı gerçekleşti.Mamafih endeksteki yıllık artış ilk etapta Şubat ayında yüzde 100'ün üzerine çıkmış, Mart ve Nisan ayında ise bir miktar gevşeme göstermişti.TÜİK verilerine göre, sanayinin iki sektörünün yıllık değişimleri; madencilik ve taşocakçılığında yüzde 112,91, imalatta yüzde 110,62 oranında artış oldu.
* * *
Ana sanayi gruplarının yıllık değişimleri; ara malında yüzde 123,41, dayanıklı tüketim malında yüzde 94,60, dayanıksız tüketim malında yüzde 91,46, enerjide yüzde 326,07, sermaye malında yüzde 94,45 artış meydana gel di.Ana sanayi gruplarının yıllık değişimleri; ara malında yüzde 123,41, dayanıklı tüketim malında yüzde 94,60, dayanıksız tüketim malında yüzde 91,46, enerjide yüzde 326,07, sermaye malında yüzde 94,45 artış olduğu da kayda geçti.Burada en fazla dikkat çeken temel girdiler den giyim eşyası yüzde 69,81, tütün ürünleri yüzde 76,12, basım ve kayıt hizmetleri yüzde 85,73 ile endekslerin en az arttığı alt sektörler oldu. Buna karşılık kok ve rafine petrol ürünleri yüzde 326,07, ana metaller yüzde 141,60, kimyasallar ve kimyasal ürünler yüzde 127 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler olurken, oysa Yurt İçi Üretim Fiyat Endeksine bakıldığında ise Yİ-ÜFE (2003=100) 2022 yılı Haziran ayında bir önceki aya göre %6,77, bir önceki yılın Aralık ayına göre %61,68, bir önceki yılın aynı ayına göre %138,31 ve on iki aylık ortalamalara göre %88,77 artış olmuştu.
* * *
Özellikle Haziran Ayı Yİ-ÜFE verilerinde fiyatı en fazla artan kalemlere bakıldığında sanayinin dört sektörünün yıllık değişimlerine göre; madencilik ve taşocakçılığında %142,68, imalatta %120,47, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında %369,20 ve su temininde %81,47 artış olmasına yönelik göze çarpan hareketlilik gerçekte açık olarak önümüzdeki aylar itibarıyla bu fiyat artışlarının domino etkisi yaratarak zincirleme olarak tüm sektörleri etkilemesi kaçınılmaz olacak gibi görünüyor. Hele hele i gruplarının yıllık değişimleri; ara malında %126,06, dayanıklı tüketim malında %85,98, dayanıksız tüketim malında %111,81, enerjide %317,87 ve sermaye malında %85,65 artış gerçekleşmiş olması mevcut durumun vehametini büsbütün arttırıyor. Çünkü süreç doğrudan doğruya hiperenflasyona doğru hızlı bir gidişe işaret ediyor.
* * *
Sonuç olarak,gelinen son noktada Yıllık en düşük artış; %45,19 ile temel eczacılık ürünleri ve müstahzarları, %49,59 ile giyim eşyası, %61,76 ile diğer ulaşım araçları alt sektörlerinde gerçekleşirken,buna karşılık elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme %369,20, kok ve rafine petrol ürünleri %297,28, ham petrol ve doğal gaz %264,60 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler olması;olası fiyat artışlarının tüm hızıyla bütün sektör lere geniş yelpazede yayılarak hiperenflasyonu tetiklerken,yüksek enflasyon nedeniyle bir de uyarılmış talep baskısının etkilediği fiyat artışları da dikkate alındığında, bu durum hiperenflasyona gidişi daha fazla hızlandırıyor.Gerçekte bizim gibi enflasyon sarmalının tek nedeni olan kur artışları karşısında serbest döviz kuru sistemine sahip bir ekonominin cari dengesi fazla verse dahi ulusal parası değer kaybıyla mutlak olarak karşılaşabilmektedir. Bunun nedeni ekonominin sahip olduğu kısa dönem özel ve kamu borçlarının, uluslararası rezervlerinden fazla olması yani o ülke ekonomisinin dış borç geri ödemelerini karşılayacak düzeyde uluslararası rezervinin olmamasıdır.Bu arada döviz kurunu sabit tutmaya amaçlı TCMB döviz rezervlerinin kullanılması ise bir başka handikap oluşturmaktadır.
