Genel anlamda bu iki kelimeyi de uyarlamak gerekirse; işletme yönetiminde adam kayırmacılık anlamına gelen nepotizime karşılık meritokrasi, toplumsal hiyerarşide ancak liyakata sahip yani kendisine iş verilmeye uygunluğu kanıtlanmış insanların yükseleceklerini, toplumsal kaynakların, mükafatların dağılımının kişinin yeteneğine ve bilgisine göre gerçekleşeceğini ifade eder. Yönetimin ipleri, soyluluğa, zenginliğe, rütbeye ya da dine göre değil, tamamen kişinin yönetim beceresine, bu alanda sahip olduğunu kanıtladığı bilgilere göre verilir. Çeşitli yetenek ve bilgilere sahip olan kişiler arasında yapılan elemeler, bir takım sınavlar sonucunda devletin yönetim idaresinin belirlendiği meritokrasi, bu özelliği ile diğer yönetim şekillerinden ayrılmakta ve daha adil, farklı noktada olanlara fırsat tanıyan bir çerçeve çizmektedir.Aslında özellikleri ülke bürokrasisinin karakterini belirleyen liyakat ilkesi, Türkiye’de hem Anayasa hem de kanunlarla korunmaktadır.T.C.Anayasası’nın 70. maddesine göre,  “her Türk, kamu hizmetlerine girme hakkına sahiptir.   Buna karşın Anayasada ve kanunda liyakat sistemine dair doğrudan açıklamalar bulunmasına rağmen bu durumun istenilen ölçüde uygulamaya geçirilmediği, kamu personeli atamalarında siyasal kayırmacılığın liyakat üzerinde hâkimiyet kurduğu da açıkça görülmektedir.

                     *       *        *

Gerçekte meritograsi tanımında da belirtildiği gibi liyakate sahiplik işe uygunluğu kanıtlanmış kişilik yapısı olarak belirtilirken günümüzde artık maalesef geçer akçe olmaktan neredeyse çıkarılmış ve buharlaşmış bir kavram haline gelirken; işletme yönetiminde adam kayırmacılığı anlamına gelen nepotizm kavramı literatürde daha fazla dikkat çekmeye başlamış olması da manidar bir durumdur. Nepotizm, sosyolojik olarak veya toplumsal yapı açısından değerlendirildiğinde ise, kan bağı ve akrabalık, özellikle kırsal bölgelerde sosyal ilişkilerin şekillenmesinde temel rol oynamaktadır. Buna karşılık yenilik ve yenilik yönetimi kavramı irdelendiğinde ise yeniliğin, mevcut durumdan farklılığı ifade eden bir kavram olduğunu söylemek mümkündür. Söz konusu farklılık daha çok olumlu yöndeki gelişmeyi veya değişimi ifade etmektedir. İşletmeler açısından yenilik, yeni fikirlerin mal ve hizmetlere dönüştürülmesi sürecidir.Bu yönüyle yenilik teknik bir kavramdan ziyade daha çok ekonomik ve sosyal bir kavramdır. Burada daha ziyade en fazla dikkat çeken durum ise öne çıkan bilgeliğin gerçek yörüngesinden çıkarak, son derece kıt,paragözlü,soğuk ve duygusuz,maddi çıkarcılık ortamında çabucak buharlaşan bir olgu olması

yanı sıra; gerçek bilgeliğin ise hak ettiği değeri her nedense

bir türlü görememesidir.Aslında toplam kalite kavramının kişisel karşılığı olan toplam tutarlılığın yüksek standardına uyma çabamızda; başarısız olabilir veya yetersiz de kalabiliriz. Ancak bu konudaki çabamızı sürdürür, hedefimizden de vazgeçmezsek, geçici gerilememiz asla bir utanç nedeni sayılamaz. Tutarlılık yani inançlarımıza uygun davranış kuralları ile ahlâk ilkelerine bağlı yaşama arzusu ve yeteneği yüksek karakterin temelini oluşturur.İşte bu nedenle eğitimin özellikle de işletme yönetimi eğitiminin temeli karakter gelişimi ve erdemli davranış olmalıdır.

                        *       *        *

Sonuç olarak, örgütlerde iş başarısı çalışanların sahip oldukları yeteneklere doğrudan bağlıdır. Yeteneklerin sağlıklı bir şekilde geliştirilmesi, yönetilmesi ve bu yeteneklerin iş süreçlerinde kullanılması insan kaynakları yönetiminin kapsam alanına girmektedir. Bu nedenle örgütlerde insan kaynakları yönetimi bölümü; personel seçme ve işe yerleştirmede; doğru işe, doğru zamanda doğru kişinin seçimi ve işe yerleştirilmesini temel alan işleyişe göre yapmalıdır. Ancak günümüzde birçok nedene bağlı olarak bu husus çoğu örgütte göz ardı edilmektedir. Bu tür örgütlerde çok eskiden süre gelen; eş, dost, akraba, hemşeri yanlısı anlamına gelen adam kayırmacılığın olduğu da görülmektedir. Kısacası örgütlerde nepotizmin olumsuz yönlerinin, olumlu yönlerinden daha fazla olduğu daha fazla kabul görmektedir. Bu nedenle nepotizmin sektör farkı gözetmeksizin örgütlere olan maliyeti, daha kapsamlı araştırma ve incelemeye dayalı çalışmalar ile de ortaya konulabilir. Bu durum, hem araştırmacılar hem de iş dünyası için de önemli sonuçlar da doğurabilir. Kısaca nepotizmin olumsuzluklarına karşın Meritokrasiyi matematik bir formül ile açıklamak istersek: Meritokrasi= Liyakat + I.Q.’dur. Sözün özeti ise; Liyakat, eğitimdir, saygıdır, görgüdür. Liyakat adalettir, ölçülü olmaktır. Liyakat, kendini bilmektir, kendini tanımaktır.

KAYNAK: Beyond Counterfeit Leadership(Ken Shelton)