Küresel resesyonun(durgunluğun) aşama aşama geldiği noktada finansal kırılganlık ve borçlu Ülke olma durumuna ek olarak pandemik koronovirüs vakalarının da gittikçe artmasıyla daha şimdiden ortaya çıkabilecek belirsizliği gelecekte tahmin etmek gittikçe zorlaşıyor. Bu kapsamda Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch koronavirüs salgınına bağlı süreğenleşen riskten kaçış ortamında büyük miktardaki Döviz cinsinden borçları nedeniyle Türk bankalarının refinansman riskinin arttığını belirtiyor. Fitch konuya ilişkin yayımladığı son raporunda, şirketlerin ve hane halkının nakit sıkışıklığının tetikleyeceği döviz mevduat çıkışlarının ve azalan güvenin likiditeye zarar verebilecek riskler olduğunu da vurguluyor. Kurum, piyasanın tamamen kapanması durumunda bankaların borçlarını servis etmek için 2020'de 35-40 milyar dolara ihtiyaç duyacağını da öngörüyor.
* * *
Bu arada geçen Aralık/2019 ayından bu yana global anlamdaki pandemi covid-19 koronovirüs vakalarının iyi yönetilememesi sebebiyle gelinen son noktada; küresel krizin ayak seslerinin bu defa da pandemi olduğunu gösteriyor. Bu çerçevede Koruyucu Tıp ve Hijyen adlı bilimsel derginin 2020, Nisan sayısında yayımlanan bir araştırma bu derslere ışık tutarken; mevcut veriler, 1918 yılının Mart ayında baş gösteren salgının ilk altı ay içinde ciddiyetinin tam olarak anlaşılamamasına ve dünyanın dört bir yanına da yayılmasına rağmen,2019 Ağustos ayından itibaren uygulanan önlemlere rağmen ancak Aralık/2019 ayı civarında kontrol altına alındığını gösteriyor.Mamafih ancak, önlemlerin zamansız gevşetildiği bir kısım ülkelerde virüs üçüncü bir dalga halinde yeniden yayılarak binlerce insanın daha ölümüne sebep oluyor ve 2020 yılında da halen hızla devam ediyor.
* * *
Neticede bu kabil önlemlerin ne kadarı hangi ölçüde etkili oldu tam olarak bunu ölçmek zor ama bunlara bilhassa ve özellikle şüpheli vakaların tespit edilerek zamanında izlenmesinin çok daha önemli olduğu düşünülüyor. İki yıla yakın bir süreyle dünyanın dört
bir yanında bulunan milyonlarca insanın ölümüne yol açan bu pandemi, yeni virüslerle karşı karşıya gelinen bugünün dünyasına bir çok kıymetli ders bıraktı. Sağlık eğitimi, izolasyon, hijyen, vakaların izlenmesi gibi stratejilerin grip türlerinin yayılmasını engelleme konusundaki etkileri de hep alınan bu dersler arasında. Bu arada pandeminin hızla yayılmasının önüne geçebilmek için karşı önlemler tıbbi vaatlerine rağmen, bunların kullanımı halk sağlığı ihtiyaçları ile özel sektör üretim kontrolü arasındaki kronik uyumsuzluk ile sınırlı olması mücadeleye de sekte veriyor. Örneğin Pandemi hazırlığını gerektiği gibi sağlamanın en iyi yolu, mevsimsel karşı önlemlerin temel seviyesini arttırmak da dahil bu çalışmaların da olabildiğince çok iyi koordine edilmesi de gerekiyor.
* * *
Sonuç olarak, küresel boyuta ulaşan pandemi ile gerektiği mücadele edebilmek açısından; İnsanlara pazarlar, mağazalar ve eczaneler gibi halka açık yerlerden kaçınmaları talimatı verilirse veya bu yerlerin kapatılması gerekiyorsa, insanların yiyecek, ilaç ve diğer ihtiyaçları başka bir şekilde tedarik etmeleri gerekecektir. Benzer şekilde, toplu taşıma araçlarının kapatılması insanların açık kalan tesislere ulaşmasını engelleyebilir ve bazı insanların tıbbi yardım almasını da engelleyebilir. Böyle bir durum aynı zamanda dağıtım adaleti endişelerini de arttırır, çünkü en az kaynağa sahip olan kişilerin kapanma gerçekleşmeden önce ek kaynak temin etme olasılığı da en düşük olacaktır.Hadisenin bilhassa halkla ilgili iktisadi ayağının oluşması için ayrışma ve popilizm mutlak şekilde bir kenara bırakılarak, bütün yerel yönetimlerde hangi siyasi parti olursa olsun topyekün tüm kaynakların birleştirilmek suretiyle nakit destek yardımları dahil ihtiyaç sahiplerine olabildiğince bütün temel ihtiyaçlarının karşılanması esas alınmalıdır. Çünkü pandemi ile mücadelenin istenen hedefe ulaşabilmesi; mutlak şekilde toplumsal bağışıklığın hastalığa karşı direnç oluşturacak şekilde iyi beslenme ve bireysel tarzda çok iyi korunmasından geçmektedir.
