Mevcut duruma bakılırsa Türkiye’de hanehalkının tüketim harcamaları gelir gruplarına göre büyük değişim gösteriyor. Buna göre ülkede en yoksul grubu oluşturan kesimin hane halkı harcamasının yüzde 60’ı konut/kira ile gıda ve alkolsüz içeceğe giderken bu oran en zengin grubu oluşturan kesimde sadece yüzde 36. Zenginlerin, yoksullardan daha fazla pay ayırdığı harcama türleri ise ulaştırma, eğitim, lokanta ve otel oldu. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı “Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması”2018 yılı verilerinde en düşük gelire sahip 'ilk yüzde 20'lik grup yoksullar, en yüksek gelire sahip 'beşinci yüzde 20'lik grup ise zenginler olarak değerlen diriliyor. Türkiye genelinde hanehalkı harcamalarının yüzde 23,7’si konut ve kiraya gidiyor. Bu oran yoksullarda yüzde 31,4 iken zenginlerde yüzde 20,3. Bu; yoksulların yaptığı aylık 100 liralık harcamanın 31,4 lirasının kira ve konuta ödendiğini gösteriyor. Zenginlerin ise aylık 100 liralık harcamasının 20,3 lirası kira ve konuta gidiyor. Bu veriler ödenen gerçek miktarları değil, aylık harcamalar içindeki payını gösteriyor. Gıda ve alkolsüz içecek harcamalarının payı Türkiye genelinde yüzde 20,3 iken bu oran yoksullarda yüzde 28,7’ye kadar çıktı. Zenginlerde ise yüzde 15,4’e kadar düştü.
* * *
Bu ikisinin dışında yoksulların zenginlerden daha fazla pay ayırdığı harcama kalemi alkollü içecekler ve sigara oldu. Türkiye genelinde alkol ve sigaraya ayrılan pay yüzde 5 iken yoksullar aylık harcamalarının yüzde 5’ini, zenginler ise yüzde 3,1’ini alkol ve sigaraya ayırdı.Çarpıcı olması bakımından Türkiye ile Avrupa arasındaki fark iki ana başlıkta toplanıyor.Buna göre;
-Türkiye'de hanehalkının gıda ve alkolsüz içecek harcama payı yüzde 26 düştü,
-Türkler parayı gıda ve ulaşıma; Avrupalı ise eğlence, kültür, lokanta ve otele harcıyor.
Zenginlerin yoksullardan daha fazla harcama yaptığı türlerin başında ulaşım geliyor. Türkiye genelinde hanehalkları aylık harcamalarının yüzde 18,3’ünü ulaştırmaya ayırıyor. Bu oran en yoksul kesimde yüzde 9,3’e kadar düşüyor. En zengin kesimde ise yüzde 21,6. Zenginlerin ulaştırmaya ayırdığı harcama oranı yoksulların iki katından fazla.
Zenginlerin lokanta ve otele ayırdıkları pay da (yüzde 7,8) yoksullardan yüzde 4,3 daha fazla. Aynı durum eğitime ayrılan harcamada da görülüyor. Zenginler aylık harcamalarının yüzde 3,8’ini eğitime ayırırken yoksullarda bu oran yüzde 0,5. Civarın da.
* * *
Bu arada tüketim harcamalarını bölgeler bazında da incelemek mümkün. İlki her bölgede her harcama türüne ne kadar pay ayrıldığı. Buna göre, İstanbul yüzde 29,5 ile kira ve konuta en fazla pay ayıran bölge olurken en az pay yüzde 21,4 ile Kuzey doğu Anadolu'da ayrılıyor. Bütçede gıda ve alkolsüz içeceğin en fazla pay aldığı bölge yüzde 26,9 ile Güneydoğu Anadolu olur ken İstanbul'da ise bu oran sadece yüzde 15,6.dolayında.
İkinci olarak ise tüketim harcamalarının hangi bölgelerde gerçekleştiğini görmek mümkün. Araştırma sonuçlarına göre; Türkiye'deki toplam tüketim harcamalarının yüzde 24,4'ü İstanbul Bölgesi'nde oturan hanehalkları tarafından gerçekleş tirildi. İkinci sırada yüzde 14,9 ile Ege Bölgesi yer alırken, bunu izleyen Doğu Marmara ve Akdeniz Bölgesi'nin payı yüzde 11,2 oldu. En düşük payı yüzde 1,7 ile Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi aldı.Öte yandan da Türkiye’de hanehalklarının eğitime yaptığı harcamanın yüzde 37,7’si İstanbul bölgesinde gerçekleşti. Bu oran Ege’de yüzde 14,5 olurken Batı Anadolu’da yüzde 11,9 ve Akdeniz’de yüzde 9,5 oldu. Türkiye’de lokanta ve otellere yapı lan 100 liralık harcamanın da yüzde 28,4’ü İstanbul bölgesinde gerçekleşti
* * *
Sonuç olarak, TÜİK’in açıkladığı 'Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması' verilerine göre 2018’de Türkiye’de 'son yüzde 20' olarak adlandırılan en zengin kesim gelirin yüzde 47,6’sını alıyor. 'Dördüncü yüzde 20' kesim gelirin yüzde 20,9’unu alırken en ortada yer alan 'üçüncü yüzde 20' grubu gelirin yüzde 14,8’ini alıyor. 'İkinci yüzde 20'nin payı yüzde 10,6 iken, en yoksul kesim olan 'ilk yüzde 20'nin aldığı miktar toplam gelirin yüzde 6,1’i. Buna göre Türkiye’de en yoksul yüzde 40’lik kesime toplam gelirden düşen pay sadece yüzde 17.civarında bulunuyor.Ayrıca TÜİK’in açıkladığı 2016, 2017, 2018 verilerine göre halk yemek, barınmak ve işe gitmek için çalışıyor. Üç kalemin toplamı hane gelirinin üçte ikisinden fazla ediyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Hanehalkı Tüketim Harcaması verilerini açıkladı. Hane halkı Bütçe Araştırması’nın 2016, 2017 ve 2018 yıllarına ait verilerinin birleştirilmiş sonuçlarına göre; toplam tüketim harcamalarının büyük bölümünü konut-kira, gıda ve alkolsüz içkiler.Diğer çarpıcı bir veriye göre de; Türkiye Avrupa’da “genç işsizliği” yükselen iki ülkeden biri. Bu duruma dikkat çekmek için kurulan Genç İşsizler Ordusu platformunun sözcüsü Ekono mist Dr. Murat Kubilay bianet’in sorularına verdiği yanıtta; “Kamu oyunda işsizlik bireysel bir sorun olarak görülüyor. Ancak bu kadar çok kişi eş zamanlı işsizlik problemi yaşıyorsa ve kuşaklar arasında bu kadar net bir işsizlik farkı oluşuyorsa nedenlerini bireysel olduğu nitelendiriliyor.Hal böyleiken, Türkiye nüfus artış hızı yüksek olan bir ülke. Son on yılda ortalama 1,4 nüfus artışı var. Ancak iş gücüne katılım bunun da üstünde artıyor. Çünkü nüfus artışının üstüne hayat pahalılığı geldi. Son 10 yılda insanlar tüketim toplumuna alıştı. İnsanlar daha pahalı hale gelmiş eğitim, sağlık, çocuk ve yaşlı bakımı gibi alanlarda hedefledikleri standartta ulaşmak için daha fazla çalışmak istiyorlar.
