Gazeteciler, doğa fotoğrafçıları ve fotoğraf tutkunu olanlar neden bu listede ben de yokum diye alınmasınlar. Onların yeri önemli elbette…
Bu listede yer alan isimler her daim “BENİM KARŞIMA ÇIKAN” işlediğim konu üzerine kullanabileceğim bağlantılı fotoğrafları arşivlemiş kişilerdir.
Hepsi işini gönüllü yapan, maddi karşılığı olmadan özellikle sahaya çıkıp sosyal yaşantıyı fotoğraf makineleriyle geleceğe taşıyan Zonguldak gönüllüleridir...
Onları bir haberde, panelde, konserde, etkinlikte bazen bir doğa yürüyüşünde, imza gününde, kültür alışverişinde, bir bakmışsın eylemde, kentin tarihinde ve kaderini belirleyecek bir toplantıda hep hazırda görürsünüz. Yıkılan bir bina, inşa olan bir köprü, eski bir yapı ve farklı konularda yüzlerce kare onların deklanşöründen geçmiştir. Kentin insan manzaraları yanında doğa manzaraları da onlar ve onlar gibi isimsiz gönüllülerin oluşturduğu görsel arşivlerdir.
Zonguldak tarihi, eski fotoğraf arşiv zenginliği bakımından şanslıdır. Taş kömürünü çıkarmak için bölgeye gelen yabancıların, yanlarında fotoğraf teknolojisini getirmeleri etken olmuştur.
1890’lı yıllardan, 1920’li yıllara kadar olan eski Zonguldak fotoğraf arşivlerinde yabancıların etkisi de büyüktür.
1920’den sonra kendi fotoğrafçılarımızın dönemine giriyoruz… Şehrimizin en eski fotoğrafçılarından biri “Foto Baysal” stüdyosu adı altında hizmet veren “Nazım Baysal”dır.
Kent arşivi adına özel günler, toplantılar, açılışlar, tesisler, endüstriyel yapılar ve manzara fotoğraflarının büyük bir bölümü merhum Foto Nazım’ın objektifinden arşivlenmiştir.
Nazım Baysal’ın oğlu merhum Kemal Baysal da babasının izinde gitmiştir. Özellikle 1930’lu yıllara ait tören ve manzara fotoğraflarını kent arşivimize kazandıran O’ dur. Erken cumhuriyet dönemine ait Zonguldak fotoğraflarının büyük çoğunluğunda Baysal ailesinin imzası vardır.
1980 sonrasından günümüze kadar yeni nesil fotoğrafçılar bayrağı devraldılar. Kemal Baysal’dan sonra geleneği İbrahim Akyürek, Birol Üzmez ve merhum Mustafa Eyriboyun gibi sanatçılar devam ettirmişleridir. Özellikle Maden işçilerinin yaptığı grev ve Büyük Ankara Yürüyüşünün büyük bölümünü bu isimler arşivlemiştir.
Fotoğrafları yakın tarihimize ışık tutmaktadır.
Günümüzde son 30 seneye maden fotoğraflarıyla ismini yazdıran Saffet Can ve Alaaddin Kara’nın çalışmaları karşımıza çıkıyor. Madencilik ve endüstriyel mirası üzerine oluşturdukları arşivleri panel ve söyleşilere renk katmaktadır. Son yıllarda düzenlenen bütün kültürel ve sanatsal etkinliklerin arşivini merhum Dr. Mustafa Eyriboyun gibi halen Gülden Işık ve Alaaddin Kara kentimize kazandırmaya devam etmektedirler. Hayati Yılmaz’ın objektifinden demiryolu ve lokomotif arşivi önemli değerlerdendir.
Hazırlanan bu makale 2.bölüm Zonguldak’ı arşivleyen fotoğraf üstatlarını kapsar.
1977 yılında Hayat Mecmuası'nın açtığı portre konulu fotoğraf yarışmasında üçüncülük ödülünü alan Mimar Süreyya Aytaç'ın sanatsal fotoğraf kareleri bugün halen konuşuluyor. İnsanı, doğayı, yaşamı, sanatı seven kişilikli duruşu kendine özgü bir üslupla yapıtlarına da yansımıştır.
SÜREYYA AYTAÇ 1982 yılında aramızdan ayrıldı.
GÜLFEM ŞEZER: Eski bayram günlerinde, elinde fotoğraf makinesiyle hep törenlerin içindeydi.
Merhume Gülfem Sezer Zonguldak'ın ilk kadın fotoğrafçısı ve ilk kadın muhtarıydı…
İBRAHİM AKYÜREK: 1974'de fotoğrafa başladı ve İFSAK'a (İstanbul Fotoğraf ve Sinema Amatörleri Derneği) üye oldu. 15 yıl İFSAK çalışmalarının aktif katılımcısı oldu. İlk sergisini 1975 yılında iki İFSAK üyesiyle birlikte "Halktan Yansıma" başlığı altında Zonguldak Soğuksu'da boş bir dükkânda açtı. Birol Üzmez ile "Madenciler", Saffet Can ile "Kömürden Sonra Zonguldak", Sevil Üzrek ile "Maga'da 24 Saat" sergilerini hazırladı."Yaşamın İçinden", "Balkayası", "Bir İnsan Nasıl Kaybolur?", "Trafik Canavarı" Neyi Gizler?, "Gazhane'de Şenlik Var" , "Artistik Hareketler" başlıklı kişisel fotoğraf sergilerini gerçekleştirdi.
"Savunma ve Havacılık Dergisindeki Reklamlar Ne Anlatır?", "Bu Fotoğraflar Yayınlandı", "Şebeke Sunar: Reklamlar" başlıklı derleme sergileri düzenledi.
"Paşabahçe Türküsü", "Direniş Tepesi", "İnsan Haklarıyla İnsandır" isimli ortak dia gösterilerine katıldı. Ankara, İstanbul ve Zonguldak'tan 16 fotoğrafçının katıldığı, 50 ayrı mekânda gösterilen gezici "Madenci ve Zonguldak Grevi" başlıklı dia gösterisini Birol Üzmez ile birlikte derledi. Bu gösteriyi yaklaşık 3500 kişi izledi. 1985-1990 yılları arasında (İFSAK) yönetim kurulu başkanlığı yaptı. Çalışmalarını farklı konulardaki fotoğraf çekimleri, fotoğraf dersleri, fotoğraf-hayat üzerine yazıları ve serbest gazetecilikle sürdürüyor. Bir yandan, Zonguldak'ta 1999 yılından bu yana kültür sanat ortamı sunan Sergi Odası'nın yöneticiliğini yapıyor.
ŞAFAK TORTU: Karikatür ve fotoğraf sanatçısı...
Karikatüre lise yıllarında başladı. İlk karikatürü Akbaba dergisinde yayınlandı.
70’li yılların başlarında, Gırgır dergisi henüz Günaydın gazetesinin içerisinde tek sayfalık bir iken, bu sayfada yayımlanan “Liseli Gırgırcılar” bölümüne karikatürler gönderdi. Yayımlanan dördüncü karikatürden sonra Oğuz ARAL’ın teklifi üzerine Gırgır’da çizmeye başladı.
1977 yılında Nasrettin Hoca Karikatür Yarışması’nda mansiyon aldıktan sonra çizgileri ve konularında değişmeler başladı. İstanbul Sanayi Odasının 1978 yılında düzenlediği “Sanayi ve İnsan” konulu fotoğraf yarışması ile ilk defa bir fotoğraf yarışmasına katıldı ve üçüncü oldu.
Öğrenim hayatı bittiğinde Zonguldak’a döndü ve karikatür-desen çalışmalarına ara verdi.
Son yıllarda fotoğraf sanatı ile uğraşıları daha yoğundur. Fotoğraflarına da karikatürden kalma anlatım tatları vermek için çaba harcamaktadır.
RECEP PERK: Merhum Prof. Dr. Turgay Atalay’ın önderliğinde o zaman ki adı ZONFAK olan Hacetepe Üniversitesi Mühendislik Fakültesi’nde açılan fotoğraf kulübü kurucularındandır. Fotoğraf kurslarında görev almıştır. Kısıtlı imkanlar dahilinde Zonguldak’ta açılan ZMİS sergi salonunda fotoğrafları yayınlanmıştır.
İBRAHİM KEREM ÖZTÜRK: Zonguldak Fotoğraf Derneğinin kurucu üyelerinden olan İbrahim Kerem ÖZTÜRK başkan olarak görevi devam ettiriyor. 2003 yılından beri ZFD bünyesinde düzenlenmekte olan Temel Fotoğraf Eğitimi seminerlerinde 2010 yılından beri eğitmen olarak görev yapmaktadır. 2012 yılında AFiAP ünvanı aldıktan sonra 2014’te Anadolu Üniversitesi AÖF Fotoğrafçılık ve Kameramanlık bölümünden mezun oldu. Halen, Bülent Ecevit Üniversitesinde öğretim görevlisi olarak çalışan fotoğrafçının yurt içi ve yurt dışında çeşitli ödül ve mansiyonları bulunmaktadır. Öztürk, aynı zamanda Ocak 2015 – Temmuz 2018 yılları arasında BEÜ’de basın yayın ve halkla ilişkiler koord.yrd. olarak “Kampüsün Sesi” adlı dergide görev yapmıştır.
Doğa ve Mağara fotoğrafçısı Engin Zaman’ın Zonguldak yaban hayatına ait fotoğrafları ve son 20 yıldır, doğa ve panoramik manzara mekan manzaraları ile Can Çetin, Dr. Hasan Koca, Serdal Özpatan ve Merih Dayanıklı imzalı fotoğraf kareleri ünlüdür… Sosyal medyadan en çok takip edilen Candan Yıldırım ve Lale Kadem Tatik’e ait manzara ve panoramik fotoğraflar kentimizin turizm ve tanıtımı adına önemli çalışmalardır.
Yüksel Yıldırım-18 Aralık 2023